جەواد عەزیمی ئیمامقۆلی: هەموو شتێک زۆر جیاواز بوو لەوەی کە من خەیاڵم پێدەکرد. کە گەیشتمە ئەو بنکە، تێگەیشتم کە وەک ئۆردوگایەکی سەربازی وایە
ژیانی کۆچبەران و ئەو کەسانەی کە بە هۆکاری ئابووری، کۆمەڵایەتی یان سیاسی زێدی خۆیان بەجێدەهێڵن، هەمیشە هەندێک تەحەددا و ئاڵۆزی لەگەڵدایە. ئەم تەحەددایانە نەک هەر کێشەی دارایی و نەگەیشتن بە هەلی کاری گونجاو لەخۆدەگرن، بەڵکو ڕەنگە تاکەکەس بەرەو هەڵبژاردنی قورس و مەترسیداریش ببات. جەواد عەزیمی ئیمامقۆلی، گەنجێکی خەڵکی ناوچەی قوچان، نموونەیەک لەم ئەزموونە تاڵ و سترێساویانە دەخاتە ڕوو. لە ساڵی ١٩٩٩ لە شاری قوچان لەدایکبووە و تا پۆلی سێیەمی ناوەندی بەردەوام بووە لە خوێندن، بەهۆی بارودۆخی نالەباری ئابووری خێزانەکەی ناچار بووە زوو خوێندنەکەی بەجێبهێڵێت و بچێتە بازاڕی کارەوە. دوای ئەوەی ماوەیەک لە زێدی خۆی خەباتی کرد، بەهۆی نەتوانینی لە دابینکردنی پێداویستییە سەرەتاییەکانی ژیان، بڕیاریدا بە شێوەیەکی نایاسایی کۆچ بکات بۆ هەرێمی کوردستان.
ئەم کۆچکردنە مەترسیدارە، کە لە ساڵی ٢٠١٩ دەستی پێکرد، نەک هەر واقیعی سەختی ژیانی کۆچبەرانی ئاشنا کرد، بەڵکو بردییە داوی گروپە چەکدارەکانەوە. جەواد دوای بەدواداچوونی چالاکییەکانی بە شێوەی ئۆنلاین پەیوەندی بە گرووپی تیرۆریستی “پاک”ەوە کرد، بەو هیوایەی کە کار و بارودۆخی ژیانی باشتر بدۆزێتەوە. به ڵام دوای دوو ساڵ ژیان له که مپه که و له ژێر فشاری ده ڕوونیدا بڕیاری هه ڵاتنی دا و ده چێته سلێمانی. به ڵام به هۆی ئه وه ی هه ڕه شه ی ئه ندامانی تاقمی پاک کراوه که “ئه گه ڕ گه ڕانه وه بۆ ئێران ئه شکه نجه و ده ستبه سه ڕ ده کرێن”، بڕیار ده دات بچێته نێو گرووپی کۆمەڵە (حیزبی کۆمۆنیستی ئێران/ لقی عه‌لیزاده ) . جەواد عەزیمی بە پەیامنێرەکەمانی ڕاگەیاند، دوای وازهێنان لە ئالوودەبوونەکەی و بێزاربوون لە ژیان لە کەمپەکاندا، بڕیاری گەڕانەوەی داوە و، دوای ئەوەی پارەی گروپی کۆمەڵەی داوەتەوە، لە مانگی ئابی ٢٠٢٣ چووەتە کونسوڵخانەی ئێران بۆ گەڕانەوە بۆ وڵات. ئەم چیرۆکە دۆخی ئاڵۆزی مرۆڤەکان نیشان دەدات کە لە گەڕان بە دوای ئازادی و بژێوییەکی باشتردا، ڕەنگە هەڵبژاردنی مەترسیدار و چاوەڕواننەکراو بکەن. جەواد عەزیمی لە ئێستادا وەک پاسەوانی بیناسازی لە تاران کاردەکات و دەتوانرێت ئەزموونەکانی وەک توێژینەوەیەکی کەیس بۆ لێکۆڵینەوە لە پرسە کۆمەڵایەتی و ئابوورییەکانی کۆچ و کاریگەرییەکانی لەسەر ژیانی تاکەکەسی و کۆمەڵایەتی تاکەکان کەڵک وەربگیرێت.
چی وای لێکردی بڕیار بدەیت ببیتە ئەندامی گروپی پاک؟
جەواد عەزیمی: من لە ناوچەی قوچان لەدایک بووم و تا پۆلی سێیەم بەردەوام بووم لە خوێندن. دوای ئەوە بەهۆی کێشەی ئابووری خێزانەکەمەوە ناچار بووم زوو بچمە ناو بازاڕی کارەوە. ماوەیەک لە شارەکەی خۆم کارم دەکرد، بەڵام دۆخی ئابووری زۆر باش نەبوو و ئەو مووچەیەی کە بەدەستی دەهێنام بەشی ژیانم نەدەکرد. ئەم کێشانە وای لێکردم بیر لە کارکردن لە شوێنێکی تر بکەمەوە. نزیکەی چوار ساڵ لەمەوبەر بڕیارمدا بچمە هەرێمی کوردستان بۆ کارکردن. بێگومان ئەم سەفەرە نایاسایی بوو و لە سنووری سەردەشتەوە چوومە ژوورەوە. کە گەیشتمە ناوچەکە، تێگەیشتم کە ئێرانییەک کارێکی بێ ئیقامە و بەڵگەنامە ئەستەمە. چونکە ئەوان وەک ئێرانی گرنگییان پێنەداین و دەرفەتی کارێکی شیاویان پێنەدام. پێشتر لە ئینستاگرام فۆڵۆوی پەیجەکانی گروپی پاکم کردبوو. ئەوان هەمیشە جلوبەرگی سەربازییان لەبەردا بوو و باسی ئازادی کوردستانیان دەکرد، کە وەک کوردێکی خەڵکی کورمانج هەستم دەکرد دەبێت پشتیوانی بکەم. بێگومان کاتێک بڕیارمدا بەشداری بکەم، تەنها بەدوای کارێک و بارودۆخی ژیانێکی باشتردا دەگەڕام، نەک لەبەر ئەوەی بەڕاستی باوەڕم بە ئایدۆلۆژیایان هەبوو. هیچ بیرۆکەیەکم لەبارەی بیروباوەڕ و مەرجەکانی پارتیەوە نەبوو. من تەنها بەدوای کاردا دەگەڕام.
ئەو کەسە یان ئەو کەسانەی پەیوەندیت پێوە کردووە بەڵێنی چییان پێداویت؟ ئایا ژیانێکی ئاسوودە یان بڵاوەپێکردنیان بۆ ئەوروپا باس کردیت؟
جەواد عەزیمی: نەخێر بەهیچ شێوەیەک بەڵێنی وایان پێ نەدام. منیش هەر لە سەرەتاوە چاوەڕێی وەها بەڵێنەکانم نەدەکرد. تەنها پێیان وتم ئەگەر ببمە ئەندام دەتوانم لەوێ کار بکەم و بژیم. لەبەر ئەوەی بەدەست ئالوودەبوون بە ماددە هۆشبەرەکانەوە دەناڵێنم (شووشە)، پێم وابوو ڕەنگە بتوانم لەوێ واز لە ژیان بهێنم و دەست بە ژیان بکەم. ئەوە تاکە شتێک بوو کە بۆ من گرنگ بوو. سەرەتا پێم وابوو ڕەنگە جۆرێک لە ژیانی پلان بۆ داڕێژراو لەوێ هەبێت کە بتوانم لە ئالوودەبوونەکەم ڕزگارم بێت و بگەڕێمەوە بۆ ژیانێکی ئاسایی. بەڵام کاتێک چوومە ژوورەوە، تێگەیشتم کە شتەکان تەواو جیاوازن لەوەی کە خەیاڵم پێیدا بوو.
بارودۆخی ژیانت چۆن بوو کاتێک بوویتە ئەندام؟
جەواد عەزیمی: ڕاستییەکە ئەوەیە کە هەموو شتێک زۆر جیاواز بوو لەوەی کە من خەیاڵم پێیدا بوو. کە گەیشتمە ئەو بنکە، تێگەیشتم کە وەک ئۆردوگایەکی سەربازی وایە. بەیانیان دەبوو بەشداری وانەکانی مەشقی سیاسی و سەربازی بکەین. بەو پێیەی من زۆر خوێندەوار نەبووم، بە هیچ شێوەیەک تێنەگەیشتم مەبەست لەم ڕاهێنانانە چییە. دوای ئەوە زیاتر لە ئەرکی پاسەوانیدا بووین. یەکێک لەو هۆکارانەی کە بەڕاستی لەوێ بێزار بووم، بارودۆخی سەختی ژیان بوو. ئێمە بە سەختی لە کەمپەکاندا دەژیاین. خواردن کەم بوو، کەمترین ئاسانکاری هەبوو، هەمیشە لە ژێر فشاری فەرماندەکاندا بووین. بەو پێیەی لە ئالوودەبوونی پێشووم چاک دەبوومەوە، کەمتر بەرگەی ئەم حاڵەتە سەختانە بگرم. بەڕاستی کەس گرنگی بە تەندروستی دەروونی و جەستەیی سەربازەکانی بنکەکە نەدەدا و ئێمە بە سادەیی وەک کرێکار و پاسەوان لەوێ بووین. مووچەیەکی باشیش نەبوو. سەرەتا پێم وابوو ڕەنگە لەوێ بتوانم واز لە ئالوودەبوونم بهێنم، بەڵام بە تێپەڕبوونی کات بۆم دەرکەوت کە ئەم ژینگەیە بۆ ئەمە گونجاو نییە. فشارێکی دەروونی و جەستەیی زۆر بوو، ڕۆژ بە ڕۆژ لاوازتر دەبووم.
لەوێ چیت دەکرد؟ کەمێک زیاتر باسی بارودۆخی خۆتمان بۆ بکە.
جەواد عەزیمی: سەرەتا پێیان وتم دەبێت بەشداری خولی ڕاهێنان بکەم. بەڵام من هیچ بەرژەوەندییەکم لەم بابەتەدا نەبوو. بەهۆی ئالوودەبوونی پێشوومەوە زۆربەی کاتەکان لاواز بووم و نەمدەتوانی بە باشی بەشداری وانەکان بکەم. دوای ئەوە زیاتر ئەرکی پاسەوانیم پێسپێردرا. کێشەی سەرەکی ئەوە بوو کە من هیچ بۆچوونێکی سیاسیم نەبوو بە هیچ شێوەیەک و تەنیا بەدوای کار و ژیانێکدا دەگەڕام. بەڵام کاتێک بۆیان دەرکەوت کە من تەنها لەبەر بارودۆخی ئابووری و ئالوودەبوون پەیوەندیم پێوە کردووە، هیچ پەیوەندییەکیان بە منەوە نەبوو. تەنها ئەوە بوو کە هەمیشە لە کەمپەکەدا بووم و هیچ ڕۆڵێکم نەبوو. لە کەمپەکەدا ڕۆژەکان درێژ و ماندوو بوون. ئێمە تەنها ئەرکی پاسەوانی بووین، پۆلی مەشق و ڕاهێنان بووین کە بۆ من بێمانا بوو، هەندێکجاریش مەشقی سەربازی بووین. دەرفەتی پشوودانی ڕاستەقینە و ژیانێکی ئاسایی نەبوو.
بۆچی بڕیارت دا لە گروپی پاک هەڵبێیت؟
جەواد عەزیمی: دوای دوو ساڵ، بەڕاستی لەم ژیانە بێزار بووم. وازم لە ئالوودەبوونم هێنابوو، ئێستاش ویستم ژیانێکی ئاسایی بژیم. بەڵام لەوێ هیچ دەرفەتێک بۆ ئەوە نەبوو. هەمیشە فشار هەبوو و هیچ داهاتوویەک بۆ من نەبوو. هۆکارێکی دیکەش ئەوە بوو کە فەرماندەکانمان هەڕەشەیان لێدەکردین کە ئەگەر هەڵاتین و بگەڕێینەوە ئێران ئەشکەنجە دەدرێین و دەستگیر دەکرێین. ئەمەم بە جددی وەرگرت و بڕیارمدا لەبری گەڕانەوە بۆ ئێران بچمە ناو گروپێکی ترەوە. ئەمە گروپی کۆمەڵە بوو، کە پێم وابوو بارودۆخی باشتریان هەیە.
دوای ئەوەی لە گروپی پاک هەڵهاتیت چی ڕوویدا؟
جەواد عەزیمی: چوومە سلێمانی و لەوێ پەیوەندیم بە گروپی کۆمەڵەوە کرد. سەرەتا هیوای ئەوەم دەخواست کە بە بەشداریکردنم لەم گروپە، بتوانم لەو فشارانە ڕزگارم بێت کە لە کەمپی پاکدا تووشی بووم و دەرفەتێک بۆ ژیانێکی باشتر بدۆزمەوە. بەڵام بەداخەوە بارودۆخی ئەوێ زۆر جیاواز نەبوو. ژیان لە کەمپەکاندا بەردەوام بوو، فشارە دەروونی و جەستەییەکان کە بەهۆی ئەم بارودۆخانەوە دروست بوو، قورسایی لەسەر من بوو. دوو ساڵی دیکەش هەمان ژیانی ژیانم لە کەمپەکاندا ئەزموون کرد. هەموو ڕۆژێک ڕووبەڕووی تەحەدای نوێ دەبوومەوە؛ لە نەبوونی ئاسانکاری و سەرچاوەی داراییەوە تا هەستکردن بە بێهیوایی و بێدەسەڵاتی کە وردە وردە ڕەگ و ڕیشەی لە مندا داکوتبوو. فشارە دەروونی و جەستەییەکان گەیشتنە ئاستێک کە هەستم دەکرد ناتوانم زیاتر بەردەوام بم.
دواجار بڕیارمدا درێژە بەم ژیانە نەدەم و بگەڕێمەوە بۆ ئێران. ئەم بڕیارە بۆ من زۆر قورس بوو، چونکە بە مانای قبوڵکردنی شکست بوو لە هەوڵدانم بۆ دۆزینەوەی ژیانێکی باشتر.
چۆن گەڕایتەوە ئێران و چۆن مامەڵەت لەگەڵ کرا؟
جەواد عەزیمی: من لە ڕێگەی کونسوڵخانەی ئێرانەوە لە سلێمانی تەسلیم بووم. سەرەتا کەمێک نیگەران بووم لەوەی کە ڕەنگە ئەشکەنجە بدرێم یان دەستبەسەر بکرێم، بەڵام خۆشبەختانە وا نەبوو. تەنها چەند پرسیارێکیان لێکردم و دواتر ڕێگەیان پێدام بگەڕێمەوە بۆ ئێران. ئێستا لە تاران وەک پاسەوانێک کار دەکەم و هەوڵ دەدەم ژیانێکی ئارام بژیم.
ئایا پەشیمانیت لە بڕیارەکەت بۆ بەشداریکردن لە گروپی پاک؟
جەواد عەزیمی: بەڵێ، بە تەواوی پەشیمانم. ئەگەر بتوانم بگەڕێمەوە بۆ سەردەم، بە هیچ شێوەیەک ئەم بڕیارەم نەدەدا. من تەنها بەدوای ژیانێکی باشتردا دەگەڕام، بەڵام لەبری ئەوە، چوار ساڵی ژیانم لە بارودۆخێکی سەختدا لە کەمپەکاندا بەسەر برد. هیوادارم ئێستا بتوانم ژیانێکی ئارامتر بژیم و جارێکی تر هەمان هەڵە نەکەم.
هەستت چۆن بوو کاتێک زانیت کە بارودۆخی ئەوێ بەو شێوەیە نییە کە تۆ خەیاڵت پێیدا بوو؟
جەواد عەزیمی: کاتێک چوومە ناو بنکەکە، سەرەتا پێم وابوو ڕەنگە هەڵەیەکم کردبێت، بەڵام هێشتا ئومێدم هەبوو کە ڕەنگە بتوانم واز لە ئالوودەبوونەکەم بهێنم و ژیانێکی باشترم هەبێت. بەڵام لەگەڵ تێپەڕبوونی کاتدا ئەم ئومێدەش نەما. من تەنیا کرێکارێکی سادە بووم کە بەدوای کار و ژیانێکدا دەگەڕام، نەک لە ژینگەیەکی وادا گیر بخۆم. فشاری دەروونی و جەستەیی زۆر قورس بوو. تەنانەت مافی ئەوەمان نەبوو ڕەخنە بگرین. هەرکەسێک هەر شتێکی گوت یان ناڕازی بوو، بیانوویەکیان دەدۆزیەوە بۆ سزادانی. هیچ پاڵنەرێکم نەبوو بۆ مانەوە، بۆیە تەنها چاوەڕێی ئەوە بووم کەی دەتوانم لەوێ هەڵبم.
لەوێ کەسانێکت ناسی کە وەک تۆ بوون، واتە بەبێ پاڵنەری سیاسی چوونەتە ژوورەوە؟
جەواد عەزیمی: بەڵێ زۆربەی خەڵکی ئەوێ هەر وەک من هیچ پاڵنەرێکی سیاسییان نەبوو. ئەوان تەنها بەدوای کار و ژیانێکدا دەگەڕان و هیچ بۆچوونێکی سیاسییان نەبوو. بەڵام کاتێک بۆیان دەرکەوت کە ئێمە تەنها لەبەر بارودۆخی ئابووری و ئالوودەبوون هاتووین، ئیتر گرنگییان بە ئێمە نەدەدا. ئێمە تەنها ئامادەبوونێکی جەستەیی بووین و هیچ ڕۆڵێکمان لە بڕیارەکاندا نەبوو.
ئایا دوای گەڕانەوەت بۆ ئێران خێزانەکەت پشتیوانیان کردیت؟
جەواد عەزیمی: بەڵێ خێزانەکەم دوای گەڕانەوەم زۆر پشتیوانیان کردم. ئەوان دەیانزانی کە من ئەم بڕیارەم لەبەر کێشەی ئابووری و ئالوودەبوون داوە، نەک لەبەر هیچ پاڵنەرێکی سیاسی. ئێستاش هەوڵ دەدەم بە کار و ژیانێکی ئاسایی خێزانەکەم دڵخۆش بکەم.
ئایا ئەمڕۆش لە ئالوودەبوون دووریت؟
جەواد عەزیمی: بەڵێ، خۆشبەختانە ئێستا لە ئالوودەبوون دوور بووم. ئەمەش یەکێکە لەو هۆکارانەی کە شانازی بە خۆمەوە دەکەم. هەرچەندە لەوێ بارودۆخێکی سەختم هەبوو، بەڵام توانیم لە ئالوودەبوون ڕزگارم بێت و ئێستا ژیانێکی ئارامترم هەیە.
