عبدالرحمن ابومحمد، کشاورزی از استان رقه در شمال سوریه که در کنار زمین خشک و متروک خود نشسته است، با یادآوری روزهایی که زمینش حاصلخیز و محصولش فراوان بود، احساس ناراحتی میکند و در آرزوی زمانی است که سرزمینش آباد و پررونق باشد، به او روزی دهد و بتواند از آن امرار معاش کند.
ابومحمد ۷۰ ساله اهل روستای تویهینه در حومه غربی رقه، روزهای پرآب رودخانه را تجربه کرد، زمانی که قبل از ساختن سد، آب رودخانه فرات وارد محل زندگی وی می‌شد. او انتظار نداشت که رودخانه یک روز خشک شود. آب عنصر کلیدی در کشاورزی و منبع اصلی امرار معاش ابومحمد است. او هیچ حرفه دیگری ندارد. سد فرات مهمترین سد سوریه است که برای پروژه‌های کشاورزی و تولید برق مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، مقدار آب دریافتی برای تولید برق کافی نیست زیرا به دلیل دمای بالا تبخیر می‌شود.
این کشاورز وضعیت خود را اینگونه بیان میکند: «من بدون نان می‌توانم، اما بدون آب نمی‌توانم». سطح آب رودخانه فرات اخیراً به دلیل سیاست‌های آبی ترکیه پنج متر کاهش یافته است. میزان جریان به ۲۰۰ متر مکعب در ثانیه محدود شده است که نقض جدی توافقنامه تقسیم آب در سال ۱۹۸۷ است که با سوریه و عراق تحت نظارت سازمان ملل متحد امضا شد. توافقنامه ۱۹۸۷ تعهد دائمی ترکیه به پمپاژ ۵۰۰ متر مکعب آب در ثانیه از رودخانه فرات به سمت سوریه را مقرر کرده است.
این آب آلوده، ناکافی و حاوی مقدار زیادی ناخالصی مانند خاک و باکتری است که می‌تواند بیماری‌های مرتبط با آب را در مردم سبب شود. نیاز شدید ابومحمد به کشاورزی، که تنها منبع درآمد اوست، وی را به خرید یک موتور دیزل و گرفتن لوله‌های اضافی برای استخراج آب از رودخانه وادار کرد. او به دلیل هزینه‌های بالای دیزل با فشار زیادی مواجه است زیرا به سوخت و قطعات یدکی نیاز دارند و همچنین کشیدن آب از فواصل دور، روی موتورها تاثیر بدی می‌گذارد. کشاورزان مجبور شده‌اند لوله‌های آب را به‌طور قابل توجهی گسترش دهند تا آب را از رودخانه فرات استخراج کنند و مسیر آن را در حالی که صدها متر دورتر می‌شود، دنبال کنند.
کمبود آب اثرات فاجعه‌باری بر کشاورزان منطقه داشته است، به ویژه در بحبوحه دمای بالا که باعث خشکسالی شدید می‌شود.علاوه بر این، به گفته ابومحمد، خاک بیابان به مقدار قابل توجهی آب نیاز دارد تا برای کشت مناسب شود.
فاجعه
این کشاورز هشدار می‌دهد که اگر ترکیه در استراتژی خود برای جلوگیری از جریان طبیعی آب پافشاری کند، فاجعه بزرگی در منطقه ایجاد خواهد شد که کل جمعیت را تحت تاثیر قرار خواهد داد. پیش از این، عماد عبید، یکی از مسئولان سد فرات به رسانه‌ها گفته بود که ۳٫۵ میلیارد متر مکعب از ذخیره استراتژیک دریاچه سد فرات تخلیه شده که در نتیجه سطح دریاچه از ۱۴٫۵ میلیارد متر مکعب به ۱۰٫۵ میلیارد متر مکعب کاهش یافته که دلیل آن کاهش آب ورودی از ترکیه است. ترکیه از ژانویه ۲۰۱۹ جریان آب در سدهای خود را متوقف کرده است و از آب رودخانه فرات علیه اداره خودمختار شمال و شرق سوریه (وابسته به کردهای سوریه) (AANES) استفاده میکند. مناطق شمال شرق سوریه بیشترین آسیب را از این قطعی آب می‌بینند.
عقب‌نشینی آب
پس از اینکه عبدالله العید ۶۲ ساله در زمین خود صیفی جات کاشت، با موتور دیزل و لوله آب به طول ۵۰۰ متر شروع به آبیاری آن کرد، اما کمبود آب او را مجبور به نصب لوله‌های اضافی کرد. حمود الحمادین، یکی از مقامات سد تشرین بر روی رودخانه فرات در حومه منبج، در شمال سوریه، پیش‌بینی کرد که این سد به‌زودی به طور کامل از دسترس خارج خواهد شد. العید خود را ناچار به قرض گرفتن وسایل لازم برای آبیاری و استخراج آب می‌بیند. علاوه بر این، او زمین را حفر کرد تا منبع آب بهینه را پیدا کند، محصولات خود را از آسیب محافظت و از تلفات بیشتر جلوگیری کند.
اثرات منفی
با توجه به کمبود شدید آب آشامیدنی و آبیاری در منطقه، کشاورزان از عدم توجه طرف‌های داخلی و بین‌المللی به کاهش سطح آب فرات ابراز نگرانی می‌کنند. آنها هشدار می‌دهند در صورت تداوم، این امر می‌تواند اثرات منفی بر محیط زیست داشته باشد و جان ساکنان منطقه را به خطر بیندازد. احمد اوسو، مدیر سد الحریه در شهر منصوره، در جنوب غربی رقه، در ۲۲ ژوئیه گفت که تولید این سد به دلیل عدم تامین آب از سوی ترکیه از ۷۵ مگاوات به ۱۴ مگاوات در ساعت کاهش یافته است. درست مانند العید، حسن المصطفی، ۶۴ ساله هم سالانه صیفی‌جات می‌کارد تا زندگی خانواده‌اش را تامین کند و درآمدی داشته باشد. اما مصطفی معتقد است که به دلیل عدم حمایت از کشاورزان و کمبود آب و خشکسالی که منطقه را تحت تأثیر قرار داده است، در صورت تداوم این وضعیت، بسیاری از مردم از اشتغال به کشاورزی دلسرد می‌شوند و این امر منجر به کاهش کشاورزی در این منطقه می‌شود.
