مقدمه
در حالی که در آغاز دهه دوم هزاره سوم پس از میلاد، انتظار می‌رفت با رشد فناوری، تمدن و احترام به حقوق بشر نیز رشد یابد، اما داده‌های سازمان ملل متحد و نهادهای حقوق بشری نشان می‌دهد که جهان همچنان با پدیده شوم کودک‌سرباز در سطوح گسترده درگیر است. در بازه زمانی سالهای 2013 تا 2018 میلادی، 29.128 مورد کودک‌سرباز به طور رسمی در گروه‌های مسلح دولتی و غیردولی جهان شمارش شده‌اند که نیمی از آن در قاره آفریقا ثبت شده است. جمهوری آفریقای مرکزی، جمهوری دموکراتیک کنگو، میانمار، سودان جنوبی، سوریه و یمن، عراق و افغانستان، هنوز دارای بدترین وضعیت در مورد کودکان و استفاده از آنها بهعنوان نیروی جنگی در میدان نبرد هستند.
نگاه آماری
در سال 2013 میلادی، جهان شاهد وجود 3.159 کودک سرباز در حدود 12 کشور بود، اما در سال 2018 میلادی، این رقم به 8.185 نفر در بیش از 15 کشور جهان رسید. در همین بازه زمانی، آزار و اذیت جنسی کودکان در گروه‌های مسلح، 40 درصد رشد یافته و از 679 مورد در سال 2012 به 951 مورد تایید شده در سال 2017 رسیده است. در سال 2017 میلادی، 7 گروه مسلح دولتی و 56 گروه مسلح غیردولتی، کودکان را به عنوان نیرو در ساختار خود به کار گرفته بودند. همچنین از ژانویه تا دسامبر 2017 بیش از 21000 مورد نقض جدی و فاحش حقوق کودکان توسط سازمان ملل تأیید شده است. در حالی که این رقم برای سال 2016 میلادی، 15.500 مورد بود.
سازمان ملل گزارش داده است در یک روند ناامیدکننده، در سال 2017 میلادی، تقریبا نیمی از 881 تلفات کودک تایید شده در نیجریه، ناشی از حملات انتحاری، از جمله استفاده از کودکان به عنوان عامل انتحاری بود. در سال 2017 بیش از 10،000 کودک کشته و یا مورد ضرب و شتم قرار گرفتند که تعداد آنها در عراق و میانمار به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته بود.
در این میان، دختران به دلیل مسائل جنسی، سهم بیشتری در میان قربانیان به خود اختصاص داده‌اند. در سال 2017، 839 دختر به عنوان نیرو در گروه‌های مسلح فعال بودند در حالی که در سال 2016، این رقم، 216 نفر بود.[1] این در حالی است که به دلیل عدم حضور آنها در خط مقدم نبرد، تعداد واقعی دختران، بسیار بیشتر از آمار ذکر شده است.[2] لذا می‌توان گفت که خشونت‌های جدی و جنگ‌های داخلی، کودکان را تهدید می‌کند و متاسفانه در بسیاری از مواقع درگیری، طرف‌های جنگ نسبت به اتخاذ هرگونه تدابیری که می‌تواند در محافظت از آسیب پذیرترین افراد از تأثیر جنگ یعنی کودکان کمک کند، بی‌توجه هستند.
ربایش کودکان و برخورد با آنها بهعنوان مجرم
سال 2017 میلادی، سال تلخی برای کودکان در سراسر جهان بود. ربایش و استفاده از آنها بعنوان برده جنسی و سرباز، جان و روح آنها را در معرض خطرات جدی قرار داده است. 1221 مورد خشونت جدی علیه کودکان، 900 مورد تجاوز تایید شده به پسران و دختران در سودان جنوبی، نشان می‌دهد که این کشور علیرغم استقلال از سودان، هنوز به چه فجایعی مواجه است.
مساله دیگر، برخورد با کودکان عضو گروه‌های مسلح در سال 2017 و 2018 است. در حالی که سازمان ملل انتظار دارد دولت‌ها با این کودکان بهعنوان قربانی رفتار کنند، اما برخی دولت‌ها این افراد را بعنوان مجرمان تروریستی بازداشت و بازجویی کرده‌اند. تعداد کودکانی که به اتهام ارتباط با گروه‌های مسلح دستگیر شده‌اند بسیار نگران کننده است. به عنوان مثال، در عراق، حداقل 1،036 کودک در مورد اتهامات مربوط به امنیت ملی (همکاری با داعش)، در بازداشتگاه نوجوانان نگهداری می‌شوند. در نیجریه نیز بیش از 1900 کودک به دلیل ارتباط ادعایی والدین آنها با بوکوحرام از آزادی محروم هستند.
ربودن کودکان در مقیاس بزرگ و به طور سازماندهی شده توسط
گروه‌های مسلح، روند نگران کننده دیگری است که در جهان رو به افزایش است. در سومالی،
الشباب بیش از 1600 کودک را ربوهد که بسیاری از آنها نیز قربانی بکاگیری بهعنوان
سرباز و خشونت جنسی شدند. بوکوحرام و داعش نیز در این قضیه، از مجرمان جدی هستند.
سازمان ملل معتقد است علیرغم تلاش‌های مل، منطقه‌ای و بین‌المللی، هنوز جهان شاهد
پدیده کودک‌سربازی و کشته شدن کودکان در جنگ‌ها و منازعات مسلحانه است و تلاش
بیشتر دولت‌ها در این زمینه ضروری می‌باشد. هرچند طبق اعلام این سازمان، نقش گروه‌های
مسلح غیردولتی در این فاجعه بسیار بیشتر است. همه این موارد در حالی است که قواعد
و مقررات بین‌المللی، بکارگیری کودکان در میادین جنگ را ممنوع اعلام کرده است.
[1] . https://thedefensepost.com/2019/02/11/child-soldiers-global-increase/
[2] . https://childrenandarmedconflict.un.org/children-faced-with-unspeakable-violence-in-conflict-as-number-of-grave-violations-increased-in-2017/
