12 Haziran, Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü, çocuklara yönelik sömürünün—çocuk işçiliği ya da gayriresmi silahlı gruplar tarafından çocuk asker alımı şeklinde—hâlâ İran ve Irak’taki Kürt bölgeleri de dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanında devam eden en bariz insan hakları ihlallerinden birini hatırlatma fırsatıdır.
İran Kürdistan İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün saha bulgularına göre, Pejak, PKK, Komala ve Demokrat gibi Irak Kürdistan Bölgesi’nde faaliyet gösteren militan grupların tuzağına düşen önemli sayıda çocuk, daha önce yerel toplumlarda çocuk işçi olarak yaşamını sürdürmüştür. Bu çocukların çoğu, yoksulluk, bölgesel ayrımcılık ve bağımlılık, işsizlik ile kültürel kimlik krizi gibi sosyal sorunlarla mücadele eden ailelerden gelmektedir.
Bu acı gerçek, çocuk işçiliği ve çocuk asker alımının birbirinden ayrı fenomenler olmadığını, aksine çocukların sosyal, siyasi ve güvenlik açısından işlevsiz yapılar tarafından sistematik olarak mağdur edildiği bir ihlal zincirinin halkaları olduğunu göstermektedir.
1989 Çocuk Hakları Sözleşmesi ve 2000 yılında kabul edilen Silahlı Çatışmalara Çocukların Katılımına İlişkin İhtiyari Protokol’e göre, 18 yaşın altındaki çocukların silahlı çatışmalarda kullanılması ve ekonomik sömürüye maruz bırakılması yasaktır. Ayrıca, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 138 ve 182 sayılı sözleşmeleri, hükümetleri çocuk işçiliğin en kötü biçimlerini ortadan kaldırmak ve istihdam için asgari yaş sınırını güvence altına almak için kararlı adımlar atmaya zorlamaktadır.
Bununla birlikte, özellikle Irak Kürdistan Bölgesi’nde bazı bölgesel hükümetlerin, çocuklara karşı silahlı grupların eylemlerine yalnızca kayıtsız kalmadığı, aynı zamanda bazen dolaylı ya da açıkça bu grupların varlığını ve faaliyetlerini kolaylaştırdığı gözlemlenmektedir. Hükümetlerin uluslararası sorumluluğu, yalnızca kendi insan hakları ihlallerini önlemekle sınırlı olmayıp, aynı zamanda yetki alanları veya toprakları içinde gayriresmi aktörler tarafından işlenen ihlalleri önlemeyi de kapsamaktadır.
Bu bağlamda, İran’ın da batı ve kuzeybatı sınır bölgelerinde, özellikle Kürt bölgelerinde, yoksulluğu, çocuk kuryeliğini, okuma yazma bilmeme oranını ve kültürel mahrumiyeti azaltmak için kapsamlı destekleyici ve kalkınma odaklı politikalar benimsemesi; uluslararası kuruluşlar ve komşu ülkelerle iş birliği yaparak silahlı gruplar tarafından çocuk asker alımını engellemesi gerekmektedir.
İran Kürdistan İnsan Hakları İzleme Örgütü, çocuk işçiliği ve zorunlu çocuk asker alımını sona erdirmek için bölgesel ve küresel bir mutabakatın gerekliliğini vurgulamakta ve özellikle Birleşmiş Milletler Irak Temsilciliği (UNAMI), UNICEF, BM Çocuk Hakları Komitesi ve Uluslararası Çalışma Örgütü gibi uluslararası kuruluşlardan, Kürt bölgelerindeki çocukların durumuna ve özellikle silahlı grupların varlığından kaynaklanan tehlikelere özel bir dikkat göstermelerini talep etmektedir.
Ayrıca, çocukları silahlı hizmete alan silahlı grupların liderlerine karşı bağımsız soruşturmalar yürütülmesi, cezai kovuşturma yapılması ve çocuk asker mağdurlarına çok yönlü destek sağlanması çağrısında bulunuyoruz.
Bugün, yalnızca çocuk işçiliğiyle mücadele günü değil, aynı zamanda çocuk hakları, sosyal adalet ve sürdürülebilir barış için taahhütlerimizi yenileme günüdür.
