چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران بەپەلە داوا لە حکومەتی سوید دەکات چالاکییە میدیاییەکانی گرووپی تیرۆریستی پژاک لە سوید ڕابگرێت و بە ئاماژەدان بە نیگەرانییەکانی کەناڵەکەی، کەناڵی ئاریه‌ن تیڤی، پەرە بە تیرۆر و ڕق و کینەی نەتەوەیی دەدات
ئێمە بە ناوی ڕێکخراوی چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران، نیگەرانی قووڵی خۆمان لە چالاکی ئازاد و بەردەوامی تۆڕی ئاریه‌ن تیڤی دەردەبڕین کە لە ستۆکهۆڵمەوە پەخش دەکرێت و بەشێوەیەکی کاریگەر قۆڵی ڕاگەیاندنی تاقمی تیرۆریستی (په‌ژاک) و سەر بە پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە)یە. بە هۆکارێک کە لەم نامەیەدا بەڵگەی لەسەر دەکرێت، کەناڵی ئاریه‌ن تیڤی لە ڕاستیدا پەرە بە تیرۆر و بڵاوکردنەوەی ڕق و کینەی نەتەوەیی و پشتیوانی لە کردەوەی تیرۆریستی و چەکداری دژی خەڵکی سڤیل دەدات. بە پشتبەستن بە زانیاری مەیدانی، ڕاپۆرتی ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ، و بەڵگەنامەکانی بڵاوکراوە لە میدیای سوید و نێودەوڵەتی، ئەم تۆڕە بە کەڵک وەرگرتن لە ڕووماڵی میدیاکان و لە شێوەی کۆمپانیایەکی تۆمارکراو لە سوید بە ناوی (چاتر مالتیمیدیا/ جاتار میدیا)، ماوەیەکە پەرە بە توندوتیژی و ڕق و کینەی نەتەوەیی و ڕەگەزی و بانگەشەکردنی تیرۆر و دامەزراندنی منداڵان و هەرزەکاران بۆ بەشداریکردن لە گروپە چەکدارەکان، و بەشداریکردن لە پرۆسەی پارەدان سپیکردنەوە و پارەدارکردنی تیرۆر لەسەر خاکی سوید. تاقمی تیرۆریستی په‌ژاک لقی ئێرانی تاقمی تیرۆریستی پەکەکە. پەکەکە لە لیستی گرووپە تیرۆریستییەکانی یەکێتیی ئەورووپا، ئەمریکا، تورکیا و ئێراندایە و بە پێشێلکردنی مافی مرۆڤ، کردەوەی تیرۆریستی، دابەشکردنی ماددە هۆشبەرەکان، بەرهەمهێنان، و بازرگانیکردن، پێشێلکردنی مافی ژنان و منداڵان و بەکارهێنانی منداڵی سەرباز تۆمەتبارکراوە. میدیاکانی ئەم گرووپە تیرۆریستییە لە سوید چالاکانە و بە ئاشکرا پەرە بە توندوتیژی و تیرۆر و چاوپێکەوتن لەگەڵ سەرکردەکانی ئەو گرووپە تیرۆریستییانە دەدەن.
شایانی باسە کە لەسەر بنەمای کۆمەڵێک یاسای پابەندکەر لەسەر ئاستی ناوخۆ لە سوید دامەزراوە، لەوانە:
- یاسای میدیا (Mediensvarslag) (ئەم یاسایە بەرپرسیارێتی میدیاکان دیاری دەکات بۆ ئەو ناوەڕۆکە کە بڵاوی دەکەنەوە. میدیا پابەندە بە دوورکەوتنەوە لە بڵاوکردنەوەی ناوەڕۆک کە ڕەنگە ببێتە هۆی بەرەوپێشبردنی توندوتیژی یان تیرۆر)؛
- یاسای زانیاری گشتی (Offentlighets- och sekretesslag) (ئەم یاسایە باس لە بنەماکانی شەفافیەت و دەستڕاگەیشتن بە زانیاری گشتی دەکات، بەڵام سنووردارکردنی بڵاوکردنەوەی زانیارییەکانیش دەگرێتەوە کە ڕەنگە پەیوەندییان بە هەڕەشە ئەمنییەکان یان تیرۆرەوە هەبێت)؛
- بەشی 16، 18، 21 و 23 لە یاسای سزادانی سوید (Brottsbalken) سەبارەت بە هاندانی ڕق و کینە و تیرۆر؛
- یاسای سویدی سەبارەت بە تاوانە تیرۆریستییەکان (لاگ، ٢٠٠٣: ١٤٨)؛
- یاسای سپیکردنەوەی پارە و دارایی تیرۆریستان (Lag, 2017: 630);
و یاسای پاراستنی منداڵ (Barnkonventionen، پەسەندکراوی ٢٠٢٠)، کە بەشێکە لە یاسای ناوخۆیی سوید؛ پشتگیریکردنی ئەم گرووپە تیرۆریستییە و چالاکییەکانی دامەزراوەکانی پەیوەست بەو گرووپە لە سوید قەدەغەیە.
چالاکیی نەکردنی میدیاکان لە بەرژەوەندی تیرۆر و جەختکردنەوە لەسەر بەرپرسیارێتی خۆیان لە پێشگرتن لە بەرەوپێشبردنی توندوتیژی و توندڕەوی، بابەتێکە کە لە یاسا نێودەوڵەتییەکان و بەڵگەنامە جۆراوجۆرەکاندا باسی لێوە کراوە. پەیماننامەی نێودەوڵەتی بۆ سەرکوتکردنی پارەدارکردنی تیرۆر (١٩٩٩) و بەڵگەنامەکانی ئەنجومەنی یەکێتی ئەوروپا کە لە ساڵی ٢٠٠٢ەوە پەکەکە لە لیستی فەرمی گروپە تیرۆریستییەکاندا جێگیر کردووە، چالاکیی ئەو گروپانە بە په‌ژاکیشەوە لە خاکی ئەوروپا و سوید قەدەغە دەکات. هەروەها میدیای په‌ژاک ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە سپیکردنەوەی پارە و گواستنەوەی پارە بۆ ئەم تاقمە تیرۆریستییە. پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە لە مادەی ٢٠ی پەیمانی نێودەوڵەتی مافە مەدەنی و سیاسییەکان (١٩٦٦) بە ڕوونی باس لەوە دەکات کە هەر داکۆکییەک لە شەڕ یان ڕق و کینەیەکی نەتەوەیی، ڕەگەزی یان ئایینی کە ببێتە هۆی توندوتیژی، دەبێت قەدەغە بکرێت. جاڕنامەی جیهانی مافەکانی مرۆڤ (1948) هەروەها مافی ئازادی ڕادەربڕین گەرەنتی دەکات، بەڵام لە هەمان کاتدا جەخت لەوە دەکاتەوە کە ئەم مافە نابێت ببێتە هۆی لەناوبردنی مافی کەسانی دیکە یان بەرەوپێشبردنی ڕق و کینە و توندوتیژی. هەروەها بڕیارنامەی ١٣٧٣ (٢٠٠١)ی ئەنجومەنی ئاسایش پێشنیاری ئەوە دەکات کە وڵاتانی ئەندام هەر چالاکیەک کە بەشداربێت لە پێشخستنی تیرۆر، لەوانەش پڕوپاگەندەی میدیایی قەدەغە بکەن. هەروەها وڵاتانی ئەندام پابەندن بە بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر و ڕێگریکردن لە هەر چالاکیەک کە بەشداربێت لە بەهێزکردنی.
چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران جەخت لەوە دەکاتەوە کە بەپێی ئەو ڕاپۆرتانەی لە قوربانیان و ئەندامانی پێشووی په‌ژاکەوە دەستکەوتوون:
یەکەم: ئەندامێکی باڵای ئەو گرووپە بە ناوی ئەمیر کەریمی کە ساڵانێکە لە سوید دەژی، لە ژێر پەردەی داواکاری مافی پەنابەری لە ڕێگەی بازرگانیکردن بە مرۆڤەوە خەڵکی وەرگرتووە و دواتر وای لێکردوون بچنە پاڵ پێکهاتە سەربازییەکانی په‌ژاک لە ئێران و عێراق و سوریا. لە ئێستادا سەرکردایەتی یەکێک لە لقە سەربازییەکانی ئەو گرووپە تیرۆریستییە دەکات لە چیاکانی باکووری عێراق و لە لیستی تیرۆریستیی دامودەزگاکانی ناوچەکەدایە.
دووەم: ئەو تۆڕە بەناوی ئاریه‌ن تیڤی نەک هەر ناوەڕۆک بە ئامانجی هاندانی قەومی و شکۆمەندکردنی ئۆپەراسیۆنە چەکدارییەکان و پاساوهێنانەوە بۆ توندوتیژی بەرهەم ناهێنێت، بەڵکو بە ڕاکێشانی بینەرێکی گەنج، ڕاستەوخۆ پەرە بە پەیوەستبوون بە ڕیزەکانی چەکداری گروپەکانی سەر بە پەکەکە/په‌ژاک دەدات. بەداخەوە ئەم تۆڕە بە ئاشکرا پرەنسیپی بێلایەنی میدیایی پێشێل کردووە و بووەتە سەکۆیەک بۆ بڵاوکردنەوەی ڕق و کینە لە دژی گەل و حکومەتی ئێران و چەندین جار پشتیوانی تیرۆر و ئۆپەراسیۆنی چەکداری و بۆردومانەکانی سەر خاکی ئێرانی کردووە.
بە جەختکردنەوە لەسەر بەرپرسیارێتی یاسایی و ئەخلاقی حکومەتی سوید، داوای ئەمانەی خوارەوە دەکەین:
- داخستنی دەستبەجێی تەلەفزیۆنی ئاریه‌ن وەک دەزگایەکی میدیایی چالاک لە خزمەت گروپێکدا کە لە لیستە تیرۆریستییە نێودەوڵەتییەکاندایە؛
- لێکۆڵینەوەکانی دادوەری و ئەمنی لە دژی کۆمپانیای میدیایی کە تۆڕەکە بەڕێوەدەبات، ئەکتەرە سەرەکییەکان، و سپۆنسەرە دارایی و تەکنیکییەکان، و بەدواداچوونی تۆمەتەکان لەوانەش پارەدارکردنی تیرۆریستی، سپیکردنەوەی پارە، و دامەزراندنی منداڵان؛
- هاوکاری لەگەڵ دامەزراوە نێودەوڵەتییەکانی مافی مرۆڤ بۆ لێکۆڵینەوە لە ڕەهەندە تەواوەکانی چالاکییەکانی ئەم تۆڕە و کۆمپانیای پەیوەندیدار؛
- لێکۆڵینەوە لە کەیسەکانی پەیوەست بە ئەمیر کەریمی و توخمە ناسراوەکانی تری گروپی په‌ژاک لە سوید بە ڕێبازی دادپەروەری تاوانکاری؛
لە کۆتاییدا، چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران ئامادەیی تەواوی خۆی بۆ ئەمانەی خوارەوە ڕادەگەیەنێت:
- پێشکەشکردنی هەموو بەڵگەنامە و ڕاپۆرت و شایەتحاڵی و داتا مەیدانییەکانی پەیوەست بە چالاکییە نایاسایی و تیرۆریستییەکانی گرووپی په‌ژاک لەسەر خاکی سوید بە دەسەڵاتدارانی فەرمی وڵات؛
- هاوکاری ئەم بزووتنەوەیە لە ناسینەوەی قوربانییەکان، دامەزراوەکان و منداڵانی پێشووی ئەم گرووپە، و ئاشکراکردنی تۆڕە چالاکەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ؛
- ئەنجامدانی کۆبوونەوەی فەرمی و نامەنووسی لەگەڵ وەزارەتی داد و کۆمیسیۆنی مافی مرۆڤی سوید.
لەگەڵ ڕێزگرتن و جەختکردنەوە لەسەر پێویستی هەنگاوی خێرا، چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران
حوزەیرانی ٢٠٢٥
ئیمەیڵی پەیوەندیکردن: info@ikhrw.com
ماڵپەڕی فەرمی: www.ikhrw.com
