مقدمه
گروه پ.ک.ک و زیرمجموعه‌های آن که در لیست سیاه گروه‌های تروریستی آمریکا، ایران، اتحادیه اروپا و ترکیه قرار دارد، از سوی بسیاری از سازمان‌های معتبر بین‌المللی و حقوق بشری، متهم به نقض جدی و سازمان‌یافته حقوق بشر، دخالت فعالانه در قاچاق مواد مخدر و انسان، آدم‌ربایی و اخاذی، تخریب اموال شخصی و عمومی، استفاده از کودکان و نوجوانان به عنوان سرباز در میادین جنگی و نظامی و انجام عملیات تروریستی است. این گروه به بهانه پیگیری و احقاق حقوق کردهای ترکیه در اواخر دهه 70 میلادی و با ایدئولوژی مارکسیسم- لنینیسم و با الهام از اندیشه‌های چپ توسط گروهی از دانشجویان در ترکیه تاسیس شد. سران اولیه و بنیانگذاران آن اعتقاد داشتند سیستم کمالیسم و ملی‌گرایانه ترک حاکم بر کشور ترکیه، حقوق کردها را نقض و تبعیض نژادی علیه آنها اعمال کرده است.
برای آنچه که این گروه، احقاق حقوق کردها توصیف کرده است، عملیات مسلحانه و نظامی و چریکی، عملیات انتحاری و تروریستی، در دستور کار این گروه و اعضای آن قرار گرفت و جز در مقاطعی کوتاه که دولت ترکیه و سران پ.ک.ک مشغول مذاکرات صلح بودند، جنگ خونین بین طرفین در ترکیه، عراق و حتی سوریه ادامه داشته و دارد. ترکیه به بهانه حضور عناصر پ.ک.ک و برای آنچه تامین امنیت ملی خود می‌خواند، بارها به اقلیم کردستان عراق حمله کرده و حتی شهر عفرین در مناطق کردنشین سوریه را اشغال نموده است. منابع خبری و پژوهشی، تعداد کشته‌های این جنگ داخلی (که در اغلب اوقات ابعاد منطقه‌ای نیز داشته است) را بیش از 40 هزار نفر اعلام کرده‌اند که اکثر آنها غیرنظامی و کُرد هستند.
قوم کرد یکی از اقوام ساکن در منطقه حساس غرب آسیا است که در طول زمان در 4 کشور ایران، ترکیه، سوریه و عراق پراکنده شده و حضور دارد. این قوم، در طول تاریخ معاصر، همواره تلاش داشته است حقوق خود را در سطوح حداکثری و عالی، اعاده کند. ذکر این نکته بسیار حائز اهمیت است که اصولا قوم کرد، قومی ایرانی است و کردها خود را ایرانی توصیف می‌کنند. بدیهی است برخی تمایلات جدایی‌طلبانه مبتنی بر گروه‌ها و سازمان‌های نظامی- سیاسی که خواستار تجزیه کشورهای منطقه هستند، در میان گروهی از اقوام وجود داشته باشد که به دلیل افراط در شیوه پیگیری حقوق خود، باعث انحراف مطالبات و امنیتی شدن مباحث قومی و حقوق اقوام شده‌اند. کردها نیز از این قاعده مستثنی نیستند و متاسفانه به دلیل برخی تحرکات افراطی و گروه‌های مسلح، شاهد تنش‌هایی در روابط خود با دولت مرکزی بوده‌اند.
مهمترین و بزرگترین چالش میان کردها و دولت‌های منطقه، در ترکیه رخ داده است. از زمان تاسیس ترکیه نوین در سال 1923 میلادی، کردهای ترکیه در پی احقاق حقوق خویش در زمینه‌های مختلف و با رویکردها و اهداف متفاوتی بوده‌اند و در این مسیر چندین قیام در مناطق کردنشین ترکیه روی داد. عدم پاسخ مناسب دولت‌های وقت ترکیه (که رویکردهای افراطی پان‌ترکیستی و کمالیستی داشتند) به خواسته‌های کردها و همچنین برخی روش‌های افراطی و خشونت‌آمیز بعضی از گروه‌های کرد (به خصوص گروه‌های مسلح، واگرا، جدایی‌طلب و خشونت‌طلب)، مساله روابط کردها با دولت ترکیه را کماکان لاینحل باقی گذاشته و باعث بروز چند دهه ناآرامی و جنگ داخلی شده است. البته در سال‌های اخیر و علی رغم ادامه جنگ دولت ترکیه با گروه‌های خشن کردی، برخی آزادی‌های نسبی برای کردها از جمله آزادی تدریس زبان کردی و اجازه تاسیس شبکه‌های کرد زبان، صادر شده است.
ذکر این دو نکته در مورد پ.ک.ک ضروری است که اولا «حزب» عنوانی است که سران و بنیانگذاران این گروه بر خود اطلاق کردند و پ.ک.ک، هیچگاه یک حزب قانونی و رسمی در ترکیه نبوده است. ثانیا این گروه از پذیرش حداکثری در میان جامعه کردی به طور عام و کردهای ترکیه به طور خاص برخوردار نبوده است و حتی کلمه «کارگران» در عنوان این گروه نیز نتوانست چپ‌گرایان و کارگران و هواداران مارکسیسم و سایر اندیشه‌های چپ را به این گروه جذب کند. رئیس این گروه «عبدالله اوجالان» است. پ.ک.ک برای حفظ ماهیت شبکه‌ای- توزیعی، گسترده و فعال نشان دادن خود و البته جذب منابع مالی و اعضای بیشتر، دست به تاسیس شاخه‌های مختلفی در ایران، سوریه و عراق زد. به عنوان مثال، شاخه ایرانی پ.ک.ک، پژاک نام دارد که به عنوان یک گروه تروریستی، بارها در مناطق غربی و شمال غربی کشور، دست به عملیات کور تروریستی زده است.
عبدالله اوجالان، در سال 1999 در کنیا توسط سازمان اطلاعات ترکیه دستگیر و به این کشور منتقل شد. اوجالان که روزگاری جنگ با ترکیه، تجزیه این کشور و حتی تجزیه ایران، سوریه و عراق و تشکیل یک کشور کردی را نهایت خواسته‌های خود عنوان می‌کرد و هرگونه سازش با دولت ترکیه و کمالیست‌ها و پان‌ترکسیت‌ها را خطایی نابخشودنی می‌دانست، پس از دستگیری در تغییری 180 درجه‌ای، مواضع متناقض جدیدی اتخاذ کرد. این تغییر مواضع، بسیاری از کردها و حتی اعضای پ.ک.ک را به این نتیجه رساند که اوجالان تسلیم شده است و بر سر جان و منافع خود، با دولت ترکیه معامله کرده است. پژوهشگران مسائل کردی حتی این فرضیه را مطرح کردند که پ.ک.ک و خود اوجالان، پروژه دولت ترکیه برای منحرف و بدنام کردن کردها و خواسته‌های آنها بوده است تا زمینه امنیتی شدن موضوع و برخورد سخت و نظامی را فراهم شود.
تغییر مواضع اوجالان، حمایت وی از تمامیت ارضی ترکیه، عدم پیگیری استقلال کردهای این کشور، درخواست از اعضا و سران پ.ک.ک برای آتش‌بس و مذاکرات صلح و اشاعه شعار تسلیم و راه‌حل سیاسی، نشانه عقب‌نشینی پ.ک.ک و اوجالان از مواضعی بود که 4 دهه جنگ و 40 هزار کشته روی دست دولت ترکیه و کردهای منطقه گذاشت.
اوجالان کیست؟ پ.ک.ک چیست؟
دیدبان حقوق بشر کردستان ایران از مدت‌ها پیش در پی انجام یک مصاحبه با یکی از اعضای سابق پ.ک.ک بود. این مصاحبه مفصل، موضوعات مختلفی را شامل می‌شود که در طی روزهای آینده به صورت سلسله‌وار منتشر خواهد شد و محور اصلی آن نیز شناسایی پشت پرده تاسیس پ.ک.ک و رفتارهای عبدالله اوجالان است. این عضو سابق پ.ک.ک که در ترکیه سکونت دارد و جز کادرهای اصلی این گروه بوده، به شرط فاش نشدن نامش، اطلاعات مهمی در اختیار دیدبان گذاشته که به زودی منتشر خواهد شد. اهم نکات مطرح شده توسط وی عبارت‌اند از:
1. من نیز همانند بسیاری از کارشناسان امنیتی و رسانه‌ای، اعتقاد دارم دولت ترکیه یا در بهترین حالت دولت پنهان و گروهی خرابکار (با رویکردهای آتاتورکی و کمالیستی) که در دستگاه امنیتی ترکیه وجود دارند، بنا به اسناد غیرقابل انکار و متقن، متهم ردیف اول تاسیس پ.ک.ک هستند.
2. هدف آنها، تخریب وجهه کردها، نابودی جنبش‌های مسالمت‌آمیز در مناطق کردنشین ترکیه و رادیکال کردن فضا برای انحراف خواسته‌های مردم کرد بوده است. پ.ک.ک در همه این اهداف، به خوبی نقش همکار دستگاه مخفی امنیتی دولت ترکیه را ایفا کرده است.
3. پ.ک.ک، تقریبا وجهه تمام رهبران گروه‌های دیگر کردی را تخریب کرده، آنها را به قتل رسانده و زمینه‌ساز حملات ارتش ترکیه به مناطق کردنشین در سوریه، عراق و ترکیه شده است.
4. بسیاری از رهبران قدیمی جنبش‌های کردی، توسط این گروه و شخص اوجالان، عقب مانده خطاب شدند. اوجالان حتی به سایر سران پ.ک.ک و بنیانگذاران این گروه هم رحم نکرد و همه را به دلایل مختلف ترور کرد.
5. اوجالان و پ.ک.ک حتی با مسئولان اقلیم کردستان عراق نیز به شدت خصومت دارد و منتقد جدی همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق بود. البته نباید فراموش کرد که همه‌پرسی با هدف استقلال کردستان عراق، فقط مورد حمایت اسرائیل و عربستان سعودی و هدف نهایی آن تجزیه عراق بود. اما سوال اصلی این است که چگونه یک گروه مهم نظامی با ادعای حمایت از حقوق کردها و جنگ 4 دهه‌ای برای آنها، از همه پرسی استقلال کردستان حمایت نمی‌کند؟ مگر نه انکه این گروه خود را طرفدار تجزیه کشورهای منطقه برای تاسیس یک کشور مستقل کردی معرفی کرده بود و به این بهانه، هزاران کرد را به کشتن داد؟
دیدبان حقوق بشر ضمن اعلام آمادگی برای درج نظرات سایر مخاطبان و کارشناسان، بخش‌های بعدی این مصاحبه جنجالی و مفصل را در روزهای آینده منتشر خواهد کرد.
ادامه دارد…
