تخریب هدفمند زیرساخت‌ها میتواند بازسازی پس از جنگ را دشوارتر و پرهزینه‌تر کند.
مناطق کردنشین در شمال و شرق سوریه، منطقه‌ای که پیشتر به‌دلیل سال‌ها درگیری و بی‌ثباتی ناشی از حملات گروه تروریستی داعش و تهاجمات ترکیه و همچنین اشغال‌گری‌ها ویران شده بود، اکنون و در شرایطی که نیروی هوایی ترکیه قصد نابودی سیستماتیک تمام زیرساخت‌های غیرنظامی این ویرانه را دارد، در یک بحران انسانی عمیق‌تر فرو رفته است. ایستگاه‌های آب، گاز و برق که زمانی راه نجات جوامع محلی‌ای بودند که سابقا از یک دهه جنگ و آوارگی آسیب دیده بودند، از بین رفته‌اند و درد و رنج این جمعیت آسیب پذیر را تشدید می‌کنند.
پیامدهای آخرین حملات هوایی ترکیه که ۵ اکتبر آغاز شد، عواقب وخیمی داشته و چالش‌های وحشتناک پیش‌روی افراد ساکن در میان این ویرانه‌ها را تشدید کرده است. حملات هوایی ترکیه به اردوگاه آوارگان مخمور در بصور (شمال عراق)، باعث ایجاد فضای متشنج ناشی از ترس و بی اعتمادی می‌شود.
به گفته بدران چیا کرد، یکی از مسئولان اداره خودمختار حاکم شمال و شرق سوریه (AANES) وابسته به کردهای آن منطقه، ۱۸۰ زیرساخت غیرنظامی از ۵ اکتبر توسط ترکیه هدف قرار گرفته است. این تخریب شامل ۱۴ ایستگاه نفت، ۹ نیروگاه، ۸ ایستگاه آب و ۴۸ مدرسه است که به‌طور کامل تخریب شده است که نتیجه برای غیرنظامیان ویرانگر بوده و بیش از ۱۰۰۰۰ کودک قادر به حضور در مدرسه نیستند. اختلال در تامین برق خدمات ضروری مانند بیمارستان‌ها، مدارس و زیرساخت‌های حیاتی را نیز فلج میکند.
تهدید مداوم به حملات و عملیات نظامی ترکیه، فضایی از عدم اطمینان و ترس را در مناطق کردنشین سوریه ایجاد کرده و مانع از پیشرفت منطقه یا حفظ ثبات شده است. این فضا با هدف تحت فشار قرار دادن جمعیت کُرد به سمت آوارگی و مهاجرت دسته‌جمعی به خارج از منطقه طراحی شده است. در حال حاضر با فقدان آب، گاز و برق، وضعیت به‌طور تصاعدی وخیم‌تر شده و در روزهای آینده به یک بحران انسانی تبدیل می‌شود.
ترکیه آشکارا قصد خود را برای ارتکاب جنایات جنگی با هدف قرار دادن زیرساخت‌های حیاتی غیرنظامی در حملات هوایی اخیر خود اعلام کرده است. یک هفته پیش، هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه آشکارا اعلام کرد که «تمامی تأسیسات زیربنایی و انرژی که توسط حزب کارگران کردستان (PKK) / یگانهای مدافع خلق (YPG) در عراق و سوریه اداره می‌شود، هدف قانونی نیروهای امنیتی ما است».
زیرساخت‌های غیرنظامی در مناطق کردنشین سوریه توسط اداره خودمختار شمال و شرق سوریه و صدها شورای محلی مدیریت می‌شود که زندگی روزمره مردم غیرنظامی را در آنجا اداره می‌کنند. با این حال، به گفته مقامات کُرد، «فیدان عمداً از چنین عباراتی استفاده میکند تا بتواند بمباران هر هدفی را در مناطق کردنشین سوریه با این بهانه که همه آنها توسط ی.پ.گ اداره می‌شوند، توجیه کند».
وزیر خارجه ترکیه در هشداری آشکار به نیروهای آمریکایی گفت که «به اشخاص ثالث توصیه می‌کنم از تأسیسات و افراد PKK و YPG دوری کنند». موضوعی که ممکن است منجر به سرنگونی پهپاد مسلح ترکیه از سوی آمریکا در چند روز اخیر شده باشد که بیش از حد به یکی از پایگاه‌های آنها نزدیک شده بود.
ریاکاری در سیاست خارجی ترکیه
مظلوم عبدی، فرمانده کل نیروهای دموکراتیک سوریه (وابسته به پ.ک.ک) در واکنش به موج اخیر حملات هوایی ترکیه علیه اهداف غیرنظامی، با اشاره به نفاق آشکار موضع ترکیه در قبال حملات رژیم اسرائیل به غزه، تصریح کرد: «بیانیه رئیس‌جمهور ترکیه که در آن جنگی را که منجر به قطع آب، برق و جاده‌ها و تخریب زیرساخت‌ها، عبادتگاه‌ها و مدارس می‌شود به عنوان «قتل‌عام» نامید، دقیقاً همان کاری است که دولت او در شمال سوریه انجام میدهد. نیروهای ترکیه هر روز مرتکب «قتل‌عام» و جنایات جنگی می‌شوند». این گفته‌های عبدی در حالی است که وی و نیروهای تحت امر او، متهم به ارتباطات گسترده با آمریکا و رژیم اسرائیل هستند و هم‌اکنون نیز نیروهای دموکراتیک سوریه، در حال غارت نفت سوریه با حمایت آمریکا (مهمترین متحد رژیم اسرائیل) در منطقه هستند.
همچنین الهام احمد، رئیس اجرایی شورای دموکراتیک سوریه، گفت: «اردوغان درباره آنچه در غزه اتفاق می‌افتد بیانیه‌ای داد و گفت هدف قرار دادن آب، برق، بیمارستان‌ها، مساجد، مدارس جرم است، اما زمانی که او همان تأسیسات را در شمال شرق سوریه هدف قرار میدهد، آن را مبارزه با تروریسم می‌داند».
چنین اظهاراتی بر سیاست گزینشی اردوغان در خصوص حقوق کردها در منطقه تاکید میکند. با این وجود، جامعه بین‌المللی که از تشدید درگیری اسرائیل و غزه شوکه شده است، به راحتی چشم خود را بر نقض گسترده حقوق بشر توسط ترکیه در منطقه بسته است. به نظر میرسد که جامعه بین‌المللی هنوز یاد نگرفته است که میتواند همزمان بر چندین موضوع تمرکز کند، و اینکه رنج هیچ گروه خاصی نباید رنج گروه ستمدیده دیگری را محو یا بدان مشروعیت بخشد. زمانی که بحث روابط بین‌المللی و توجه رسانه‌های جهانی به میان می‌آید، رنج کردها دائماً فراموش می‌شود. این نکته، البته نافی نقض حقوق بشر توسط گروه‌های مسلح کُرد در منطقه نیست.
تروریسم دولتی ترکیه
ترکیه تاکنون چندین عملیات نظامی در شمال سوریه (مناطق کردنشین سوریه) انجام داده است، از جمله عملیات شاخه زیتون (۲۰۱۸) و عملیات چشمه صلح) ۲۰۱۹). این عملیات شامل حملات هوایی، تهاجمات زمینی و انواع خصومت‌ها بود که منجر به آواره شدن صدها هزار نفر به‌ویژه در عفرین در سال ۲۰۱۸ و سپس در سرکانی (راس‌العین) در سال ۲۰۱۹ شد. این اقدامات نظامی مداوم، فضای ناامنی و ترس را ترویج میکند و غیرنظامیان را برای فرار یا یافتن سرپناه در اردوگاه‌های آوارگان داخلی یا ایجاد پناهگاه‌های اضطراری در سراسر منطقه تحت فشار قرار میدهد که نتیجه آن «اردوگاه‌های مملو از جمعیت که منابع ضعیفی برای برخی از آسیب‌پذیرترین و آسیب‌دیده‌ترین افراد جنگ‌زده دارد» شده است. حتی در داخل اردوگاه‌ها، آوارگان با خشونت مداوم ترکیه مواجه می‌شوند.
همانطور که حملات هوایی اطراف اردوگاه آوارگان واشوکانی که بیش از ۱۵۰۰۰ آواره از تهاجم سال ۲۰۱۹ سرکانی (راس العین) را در خود جای داده است، نشان داد که ترکیه به اردوگاه‌ها نیز حمله میکند. پیام ترکیه واضح است: «هیچ کس در خانه، در محل کار خود، در کمپ‌های پناهندگان و یا در هیچ کجای منطقه در امان نیست. از نظر آنکارا هر مرد، زن و کودک یک هدف نظامی «مشروع» است».
پیش از این، ترکیه ایستگاه‌های کلیدی آب مانند ایستگاه آب الوک واقع در سرکانی(راس‌العین) را پس از تهاجم به این شهر در سال ۲۰۱۹ تصرف کرده بود و قطع آب رودخانه فرات باعث قطع منبع آب میلیون‌ها نفر در منطقه به ویژه در منطقه حسکه، تشدید بحران آب در این منطقه و ایجاد بیماری‌هایی مانند وبا شده است. سد آتاتورک، سد کبان و سد ایلیسو که بر روی رودخانه‌های فرات و دجله در بالادست واقع شده‌اند نیز به عنوان منبع جنگ آبی علیه مردم شمال و شرق سوریه مورد استفاده قرار گرفته‌اند و یکی دیگر از منابع ترس و وحشتی است که بر مردم منطقه تحمیل می‌شود.
این اقدامات ترکیه آب‌رسانی به این منطقه را به شدت محدود کرده که منجر به کمبود حاد آب و دسترسی مردم این منطقه به آب آشامیدنی پاک و سالم در جهت رفع نیازهای روزانه‌شان با مشکل مواجه شده است. علاوه بر این، دسترسی محدود به آب، بر کشاورزی که منبع حیاتی امرار معاش برای بسیاری در منطقه است، تأثیر می‌گذارد. محصولات زراعی و دام به دلیل کمبود آب آسیب میبینند که به ناامنی غذایی و مشکلات اقتصادی دامن می‌زند.
در نتیجه، این دور اخیر حملات هوایی بخشی از یک سیاست مستمر برای غیرقابل سکونت کردن زندگی در منطقه و ایجاد بدبختی و رنج انسانی تا حد امکان است. بر اساس گزارش بانک جهانی، تخریب زیرساخت‌ها، از جمله تاسیسات، برای کشورهای متاثر از درگیری میلیاردها دلار هزینه دارد.
تخریب هدفمند زیرساخت‌ها میتواند بازسازی پس از جنگ را دشوارتر و پرهزینه‌تر کند. تخریب پل‌ها، جاده‌ها و تاسیسات برقی نیز برای کند کردن تلاش‌ها برای بازسازی و ثبات منطقه طراحی شده است. البته با توجه به خط سیر تاریخی تهاجمات، الحاقات زمینی و حملات هوایی ترکیه، بعید به نظر میرسد که اردوغان از سیاست ترور مداوم و مستمر خود در منطقه دست بردارد. چنین تخریب عمدی زیرساخت‌های غیرنظامی برای ایجاد ترس و ناامیدی در میان مردم غیرنظامی طراحی شده است. تأثیر روانی بر جمعیت غیرنظامی کُرد جزء مهمی از جنگ استراتژیک جاری ترکیه علیه منطقه است.
بر اساس تحقیقات، ایجاد اختلال در زیرساخت‌های کلیدی اقتصادی از جمله کارخانه‌ها، بنادر و مسیرهای تجاری میتواند فشار اقتصادی را بر گروه مخالف تحمیل کند. این امر میتواند توانایی مخالفان را برای تامین مالی و حفظ عملیات نظامیشان محدود و موقعیت کلی‌شان را در درگیری تضعیف کند.
حمایت از حیات داعش؟
در هرج‌و‌مرج ناشی از عملیات ترکیه، نگرانیها در مورد فرار احتمالی زندانیان داعش در مناطق تحت کنترل کردها وجود دارد. چنین فرارهایی به طور بالقوه میتواند به اعضای سابق داعش اجازه دهد تا دوباره به جنگ بپیوندند یا در فعالیت‌های تروریستی شرکت کنند. اقدامات نظامی ترکیه باعث ایجاد بی‌ثباتی و خلاء امنیتی در بسیاری از مناطق شده است. این بی‌ثباتی به گروه‌های مسلح مختلف، از جمله بقایای داعش، اجازه میدهد تا از اوضاع سوءاستفاده کرده، دوباره سازماندهی شوند و حملاتی را انجام دهند.
به گفته مقامات محلی کُرد: «هزاران اسیر سابق داعش در اردوگاه‌های ما نگهداری می‌شوند و حملات ترکیه امنیت این مناطق را تضعیف میکند. این بمباران‌ها موج جدیدی از آوارگی را نیز در منطقه به همراه خواهد داشت. اما هر دوی اینها اهداف آنکارا هستند». کردها مدعی هستند «عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه، مانند عملیات شاخه زیتون و عملیات چشمه صلح، نیروهای کرد، به ویژه نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF) را از مبارزه با داعش دور کرد».
با وجود این، تاریخ و به ویژه تهاجمات ترکیه به عفرین نشان میدهد که کردها اغلب بازنده کارزار ترور، بی‌ثباتی و پاکسازی قومی ترکیه در منطقه هستند و جامعه بین‌المللی در واکنش به آن تا حد زیادی ساکت می‌ماند. این در حالی است که شبه‌نظامیان کُرد متحد آمریکا هستند و آمریکا در قبال کشتار کردها، سکوت کرد. علاوه بر جمعیت کرد، سایر گروه‌های اقلیت ساکن در منطقه، از جمله آشوری‌ها و ایزدی‌ها نیز به دلیل اقدامات غیرقانونی ترکیه، آوارگی را تجربه کرده‌اند. مناطق کردنشین سوریه به ویژه در نزدیکی مرز ترکیه آسیب دیده است. ساکنان شهرها و روستاهای مرزی با بیشترین خشونت روبرو شده و بیشتر در معرض آواره شدن بوده‌اند.
