هەژاری و بێکاری و نایەکسانی وایکردووە زۆرێک لە گەنجانی کورد کۆچ بکەن. بەڵام هەمیشە لە دەرەوەی سنوورەکان ڕووناکی نییە. چیرۆکی شەهریار موتاعی نیشان دەدات کە چۆن بەڵێنە پووچەکانی کۆمەڵە بە هەڵاتنیان لە کۆمەڵە کۆتایی هات.
فشارە ئابوورییەکان و بڕیاری کۆچکردن
پرسە ئابووری و کۆمەڵایەتییەکان لە کۆمەڵگا جۆراوجۆرەکاندا، بەتایبەتی لە وڵاتانی تازەپێگەیشتودا، هەمیشە کاریگەرییەکی قووڵ و بەربڵاوی لەسەر ژیانی تاکەکان هەبووە. ئەم کێشانە دەتوانن لە شێوەی هەژاری و بێکاری و دەستڕاگەیشتن بە خوێندن و خزمەتگوزارییە کۆمەڵایەتییەکان و هەروەها نایەکسانی ئابووری و کۆمەڵایەتی خۆیان دەربخەن.
لەم ڕووەوە کۆچکردن بووەتە دیاردەیەکی باو وەک چارەسەرێک بۆ دەربازبوون لە بارودۆخی نالەباری ژیان، بەتایبەتی لای گەنجان.
شەهریار مەتایی، لە دایکبووی ساڵی ١٩٩٦ لە شاری سنە و خاوەن بڕوانامەی ئامادەیی، نموونەی ئەم واقیعەیە. بە خوێندنێکی ناتەواو و کێشەی دارایی جددی، لە هەوڵێکدا بۆ باشترکردنی دۆخی خۆی و خێزانەکەی، بڕیارێکی چارەنووسسازانەی دا.
شەهریار لە ساڵی ٢٠١٨ بڕیاریدا زێدی خۆی بەجێبهێڵێت بەهۆی ئەو فشارە ئابووری و کۆمەڵایەتیانەی کە قورسایی لەسەر بوو. ئه م بڕیاره نه ته نیا به هۆی گرفتی داراییه وه نه بوو به ڵکو ئه نجامی نائومێدی له داهاتوویه کی گه ش و نه بوونی ده ستڕاگه یشتن به ده ڕفه تی کارێکی گونجاو بوو.
دوای ئەزموونی جۆراوجۆری کار و دابیننەکردنی پێداویستییە سەرەتاییەکانی ژیان، لەسەر ئامۆژگاری هاوڕێیەکی کە ئەندامی گرووپی چەکداری کۆمەڵە بووە، سەفەری هەرێمی کوردستانی عێراق دەکات. ئەم هەڵبژاردنە هێنایە ناو جیهانێکی نوێ و نەناسراوەوە کە بەڵێنی شیرینی داهاتێکی شایستە و بارودۆخی ژیانی ئاسوودەی لە دەستدا بوو.
شکست لە هەرێمی کوردستان و چوونە ناو مەڵبەندی کۆمەڵە
بەڵام واقیعەکە وەک بەڵێن دەرنەچوو. دوای ٧٥ ڕۆژ لە مەڵبەندی کۆمەڵە، شەهریار و هاوسەرەکەی بێ ئومێد بوون. بینیان هیچ کام لە بەڵێنەکان جێبەجێ نەکراون و بڕیاریان دا لە سەرەتای ساڵی ٢٠١٩ بگەڕێنەوە بۆ ئێران.
ئەم ئەزموونە ئەو تەحەدایە بنەڕەتیانە دەخاتە ڕوو کە زۆرێک لە گەنجان لە گەڕان بەدوای بارودۆخی ژیانی باشتردا ڕووبەڕوویان دەبێتەوە. ئێمە بە وردبوونەوە لە ژیانی شەهریار موتاعی و هۆکارەکانی بڕیاری جێهێشتنی ئێران زیاتر ڕەهەندە کۆمەڵایەتی و ئابوورییەکانی ئەم دیاردەیە شی دەکەینەوە.
وتووێژ لەگەڵ شەهریار موتاعی
پرسیار: چی وای لێکردی بڕیار بدەیت ئێران بەجێبهێڵیت؟
شەهریار موتاعی: من بە هیچ شێوەیەک لە دۆخێکی دارایی باشدا نەبووم. لە کۆتایی ساڵی ٢٠١٨دا بەڕاستی فشاری ژیان قورسایی لەسەر شانەکانم بوو. نەمتوانی بڕوانامەکەم تەواو بکەم. هەمیشە خوێندن بۆ من قورس بوو؛ نەک ئەوەی کە بێتوانا بووم، بەڵکو کێشەی خێزانیی و کەمی پارە و ئەو چاوەڕوانییانەی کە لە من هەیانبوو ڕێگەی نەدەدا سەرنجم لەسەر شتێک بێت.
دوای ئەوەی وازم لە خوێندن هێنا، چەند ساڵێک لە کارە جۆراوجۆرەکاندا کارم کرد: وەک میکانیک، کۆڵبەر و تەنانەت بۆ ماوەیەک لە دوکانێکی میوەدا یارمەتیم دا. بەڵام هیچ کامیان داهاتێکی جێگیریان دابین نەکرد.
هاوسەرگیریم لەگەڵ کچێکی تێگەیشتوو و سەبردا کردبوو. بەڵام ژنی پیاویش چاوەڕوانی سەقفێکی پارێزراو بەسەر سەریدا و ژیانێکی ئاسایی و داهاتوویەکی گەشاوە. بەڵام تەنانەت توانای کرێی خانووەکەشم لە خەباتدا بوو.
هەمیشە بەدوای ڕێگایەکدا دەگەڕام بۆ دەربازبوون. کاتێک هاوڕێیەکم وتی کارێکی زۆر هەیە لە هەرێمی کوردستانی عێراق بڕیارمدا ئەو شەوە بچم. یاسایی نەبوو، چونکە نە پاسپۆرتم هەبوو و نە پارەم هەبوو. خۆم بە قاچاخ بردە ئەودیوی سنوورەوە، بەو هیوایەی ژیانێکی نوێ لە دیوەکەی تردا بنیات بنێم.
پرسیار: دوای گەیشتنتان بۆ هەرێمی کوردستان بارودۆخەکان چۆن بوون؟ توانیت کارێک بدۆزیتەوە؟
شەهریار موتاعی: نەخێر بە هیچ شێوەیەک نا. شتەکان بەو شێوەیە نەبوون کە بیرم لێدەکردەوە. کار نەبوو و شوێنێکی گونجاوم نەبوو بۆ مانەوە. چەند ڕۆژی یەکەم لەگەڵ چەند کەسێکی تر لە خانووی کرێدا دەخەوتم. شەو سارد بوو و بە ڕۆژ بە دوای کاردا دەگەڕام.
بەڵام بۆ هەر کوێیەک چووم، یان دەیانگوت شوێنەکە پڕە یان لەبەر ئەوەی ئێرانی بووم، ڕەتیان کردمەوە. بەڕاستی من لە ناوچەکەدا گیر بووم. لە ئێران دۆخەکە لەوەش خراپتر بوو.
بە جۆرێک گەیشتبووم بە کۆتایی هێڵەکە؛ نە پارەم هەبوو و نە ئومێدێکم هەبوو. لەم دۆخەدا ناسیاوێکی دێرین، کە پێشتر لە سنە هاوڕێی بووین، منی دۆزیەوە. گوتیشی لە بارەگای کۆمەڵە کارەکان بە باشی بەڕێوەدەچن. قسەکانی سەرنجی ڕاکێشام؛ وتی نان هەیە، شوێن هەیە، ژیان هەیە، دەتوانی ئەندامی ئێمە بیت و بە ئاسوودەیی بژیت. تەنانەت وتی کە مانگانە یارمەتیم دەدەن.
کاتێک ماندوو و بێ ماڵ و حاڵ دەبیت، لقەیەک نان و شوێنی خەوتن دەتوانێت ببێتە خەونێکی گەورە.
پرسیار: کەواتە ئۆفەری پەیوەست بوون بە گرووپی کۆمەڵە لە لایەن ئەو دۆستە کۆنەوە هات؟
شەهریار موتاعی: بەتەواوی. هەوڵیدا بە چەندین بەڵێن و دەستخۆشی درۆینە سەرنجم ڕابکێشێت. لەو ساتەدا ئەو ئەگەرانەی باسی دەکرد، بۆ من گرنگتر بوون لە بابەتی سیاسی یان ئایدۆلۆژی. پێم وابوو ڕەنگە بتوانم خۆم ڕزگار بکەم.
مووچەیەک، شوێنێکی باش بۆ ژیان، و خزمەتگوزارییەکان خەونێک بوون لە دۆخی داراییمدا! بیرکردنەوەیەک تازە هاتە مێشکم؛ پێم وابوو ڕەنگە بتوانم مەهتابی هاوسەرم بهێنم و بتوانین پێکەوە دەست پێ بکەین.
تەلەفۆنم بۆ کرد و گوتم لێرە ژیان ئاسانترە، هەموو شتێک ئامادەیە، با پێکەوە سەرلەنوێ دەست پێ بکەینەوە. هەرچەندە دوودڵ بوو، بەڵام دواجار هات.
پرسیار: بارەگای کۆمەڵە چۆن بوو؟ ئایا وەک ئەوە بوو کە خەیاڵت دەکرد؟
شەهریار موتاعی: هەرگیز! تەواو پێچەوانەی ئەوەی هاوڕێکەم وتی. مەڵبەندی کۆمەڵە بەڕاستی وەک ئۆردوگایەکی داخراو وابوو. ئازادیمان نەبوو و لە ڕۆژی یەکەمەوە خەریکی کاری قورس و سەخت بووین.
بەیانی زوو لە خەو هەڵدەستاین، کاری ناچاریمان دەکرد، شەوانە پاسەوانیمان دەکرد و ڕۆژانە بەشداری کۆبوونەوەکانمان دەکرد. نە مووچە و نە خواردنی شیاو و نە شوێن بۆ ژنان.
مەهتاب زۆر زوو تێگەیشت کە ئێمە فریو دراوین. بەردەوام نیگەران بوو و بەردەوام ڕووی لە خۆی دەکرد و دەیگوت “ئێمە لە کوێ هێناین؟” هەروەها بەم دۆخە شەرمەزار بووم و نەمدەزانی چۆن وەڵام بدەمەوە.
هیچ شتێک لەوێ ڕاستەقینە نەبوو؛ نە بەڵێنەکانیان و نە ئیدیعا مرۆییەکانیان. کاتێک بینییان مەهتاب ناڕازییە، هەوڵیان دا قسەی لەگەڵ بکەن و ڕەحمیان پێبکەن، بەڵام هەردووکمان زانیمان کە دەبێت لەوێ هەڵبێین.
پرسیار: چۆن توانیت لەوێ دەربچیت؟ ئایا ڕێگەیان پێدرابوو؟
شەهریار موتاعی: زۆر قورس بوو لەوێ بەجێبهێڵم. سەرەتا کە گوتمان دەمانەوێت بڕۆین، بە هیچ شێوەیەک بە جددی وەریان نەگرتین. کاتێک پێداگریمان کرد پێیان گوتین دەبێت پارەی دەرچوون بدەین.
ئەو بڕە پارەیەی کە ڕایانگەیاندبوو زۆر نەبوو بە بەراورد بەو مەترسیانەی کە ئەگەر ئێمە ڕزگارمان بێت ڕووبەڕوومان دەبێتەوە. وتیان دەبێ پێنج ملیۆن تومان بدەین تا وازی لێ بێنین. بە واتایەکی تر بە کردەوە خەریکی وەرگرتنی پارە بوون!
پارەیان نەدام؛ هەروەها پارەیان برد کە من ڕۆیشتم! نازانم بۆ، ڕەنگە لەبەر ئەوەی تازە بووین یان خێزان بووین، کەمتر توند بوون. بەهەر حاڵ بە هەوڵێکی زۆر پارەمان لە خێزانەکەم کۆکردەوە و پارەمان دا.
پرسیار: کەی گەڕایتەوە ئێران و دوای ئەوە چی ڕوویدا؟
شەهریار موتاعی: لە 6ی ئایاری 2019 گەڕاینەوە ئێران، ئەفسەرانی سنوور پشکنینیان بۆ کردین و ئێمەیان گەیاندە دادگا بەهۆی دەرچوونی نایاسایی.
ئێمە غەرامەمان دا و خۆشبەختانە دادوەر دۆسیەکەی ڕەتکردەوە، بەڵام ئەزموونە تاڵەکە هەرگیز لە مێشکمان دەرنەچوو.
ئێستا سێ ساڵە لە شوشتنی ئۆتۆمبێل کار دەکەم. داهاتم کەمە، بەڵام چیتر بەدوای کورتە ڕێگادا ناگەڕێم. دەزانم ئەگەر شتێک بڕیارە ئەنجام بدرێت، دەبێت بە سەبر و هەوڵی ڕاستەقینە ئەنجام بدرێت نەک بەڵێنی بەتاڵ.
پرسیار: ئەگەر ئەمڕۆ کەسێک لە دۆخێکی هاوشێوەدا بیەوێت بڕیارێکی لەو شێوەیە بدات، تۆ چی پێی دەڵێیت؟
شەهریار موتاعی: تەنها یەک ڕستە: “لە هیچ شوێنێک بەهەشت نییە، بەتایبەتی کە بەڵێنەکان ئەوەندە شیرینن”. هەرکەسێک هەموو شتێکت پێ بڵێت ئامادەیە، بزانە لە شوێنێکی نێوانیاندایە.
ئێستا تێدەگەم کە هیچ شتێک بە خۆڕایی نایەت و هیچ گروپێک بەڕاستی هەوڵی یارمەتیدانی بێ ماڵان نادات؛ تەنها سود لە بارودۆخی خەڵک وەردەگرن.
