محەممەد سادقی، خەڵکی گوندی کەماڵە، یەکێکە لەو سەدان گەنجەی کە لە سایەی هەژاری و نەزانی و پڕوپاگەندەی ئامانجداردا، بە چوونە ناو گرووپی چەکداری دێموکرات، ڕەوتی ژیانی خۆی گۆڕی.
شیکردنەوەی دیاردەی کۆمەڵایەتی و سیاسی لە کۆمەڵگە جیاوازەکاندا پێویستی بە تێگەیشتنێکی قووڵ لە چوارچێوەی کولتووری و ئابووری و کۆمەڵایەتی تاکەکان هەیە. یه کێک له و بابه ته ی که له و باره وه جێی سه ڕنجه ، په یوه ندی تاکه کانه به گرووپه چه کدار و چه کداره کانه وه ، که ده توانێت به هۆی چه ند هۆکارێکی وه ک هه ژاری و نه بوونی ده ستڕاگه یشتن به خوێندن و ڕاهێنان و که موکورتییه کۆمه ڵایه تی و سیاسییه کان و هه ڕوه ها کاریگه ڕیی دۆست و هاوته نگه کانی بێته وه . محەممەد سادقی، تاکێکی خاوەن خوێندنی سەرەتایی و پیشەی کرێکاری و کشتوکاڵی، نموونەی ئەم دیاردەیە. لە گوندێکی بچووک لەدایک بووە، بەهۆی بارودۆخی ئابووری و کۆمەڵایەتی و هەروەها کاریگەرییە ژینگەییەکانی لە مانگی ئابی ٢٠١٩ پەیوەندی بە گروپی چەکداری دێموکراتەوە کردووە. ئەم هەڵبژاردنە نەک هەر گوزارشت لە تەحەددای تاکەکەسی ئەو دەکات، بەڵکو ڕەنگدانەوەی واقیعە فراوانترەکانی ئەو کۆمەڵگایەشە کە تێیدا دەژی.
چەندین هۆکار، وەک خۆشەویستی چەک و شەڕ، بێ ئەزموونی و هاندانی هاوڕێیان، دەتوانن وەک هاندەرێک بۆ پەیوەستبوون بەو جۆرە گروپانە کاربکەن. هه ڕوه ها گه ڕانه وه ی بۆ ئێران له ساڵی 2011دا ئاماژه یه بۆ گۆڕانکاری له ڕێبازی ژیانیدا، که ڕه نگه ئه مه ش به هۆی ئه زموونی که سی یان گۆڕانکارییه کۆمه ڵایه تییه کانه وه بێت. لەم دەقەدا بە لێکۆڵینەوە لە ژیانی محەممەد سادقی و هۆکارەکانی پەیوەست بوونی بە گرووپی دێموکرات، هەوڵ دەدەین ڕەهەندە جۆراوجۆرەکانی ئەم دیاردەیە شی بکەینەوە و کاریگەرییە کۆمەڵایەتی و کولتوورییەکانی لەسەر ژیانی تاک و دەستەجەمعی بپشکنین. کاک سادقی لە ساڵی ١٩٨٧ لەدایک بووە و لە ئێستادا خاوەنی دوو منداڵە (کوڕێکی تەمەن ١٢ ساڵ و کچێکی تەمەن ٤ ساڵ).
پرسیار: تکایە پێش ئەوەی بچیتە ناو حیزبی دێموکراتەوە باسی خۆت و شوێنی لە دایکبوونت و بنەماڵەکەت و بارودۆخی ژیانت بۆ بکە.
محەممەد سادقی: من محەممەد سادقی، لە دایکبووی ١٩ی تشرینی دووەمی ١٩٨٧ و خەڵکی گوندی کەماڵە. منداڵیم لەم گوندەدا بەسەر بردووە. خێزانەکەم جووتیار و زەحمەتکێش بوون؛ باوکم خاوەنی پارچە زەوییەکی بچووک بوو و هەمیشە بە تەنیا کار لەسەر زەوییەکە دەکرد. دایکم ژنی ماڵەوەش بووە و هەندێک جار یارمەتی باوکمی دەدا لە کاری کشتوکاڵیدا. ئێمە لە دۆخێکی دارایی مامناوەنددا بووین، بەڵام هەمیشە کاری قورسمان لە پێشینەدا بوو. هەر لەبەر ئەم هۆکارە تەنها تا پۆلی پێنجەمی سەرەتایی بەردەوام بووم لە خوێندن و دواتر وازم لە خوێندن هێنا بۆ ئەوەی بچمە ناو بازاڕی کارەوە؛ لە شوانکاری و کاری سادە تا یارمەتیدان لە بواری کشتوکاڵی خەڵکدا.
پرسیار: ئایا هۆکاری وازهێنانت لە خوێندن تەنها بەهۆی کێشەی داراییەوە بوو، یان ئارەزووی خوێندنت نەبوو؟
محەممەد سادقی: ئەگەر ڕاستگۆ بم، هەردوو کێشەی دارایی کاریگەرییان هەبوو و ژینگەی پەروەردەیی گوندەکە زۆر سەرنجڕاکێش نەبوو. لەو کاتەدا ئەگەر خێزانێک چەند کوڕێکی هەبووایە، بەزۆری یەکێکیان دەبوو زوو قوتابخانە بەجێبهێڵێت بۆ ئەوەی یارمەتی بژێوی خێزانەکە بدات. من کوڕی گەورە بووم و سروشتی بوو ئەم بەرپرسیارێتییە بکەوێتە سەرم. من لە ئارەزووی خوێندن کەم نەبووم، بەڵام بارودۆخی ژیان بە جۆرێک بوو کە ناچار بووم کار بکەم. هێشتا هەندێک جار پەشیمانم کە بۆچی خوێندەواریم ئەوەندە نزم ماوەتەوە.
پرسیار: چۆن بڕیارت دا بچیتە ناو حیزبی دێموکراتەوە؟ چ هۆکارێک بووە هۆی ئەم هەڵبژاردنە؟
محەممەد سادقی: ئەم بڕیارە دەرئەنجامی تێکەڵبوونی چەند هۆکارێک بوو. سەرەتا حەزم لە چەک و فەزای سەربازی. هەر لە منداڵییەوە هەرکات سەیری فیلمی جەنگم دەکرد یان گوێم لە بەرخۆدان و خەبات بوو، وروژام. هەمیشە پێم وابوو شەڕکردن واتە پیاوبوون و بەهێزبوون. دووەم: بێ ئەزموونی و نەزانیی من بوو؛ هەرگیز دەرفەتێکم نەبووە بە باشی بیر لەوە بکەمەوە کە ئەم گروپانە بەڕاستی چین و بەدوای چیدا دەگەڕێن. بەڵام گرنگترین فاکتەر هاندانی هاوڕێیەکی دێرینم بوو کە ناوی فێرێدون ئەمینی بوو کە خەڵکی گوندێکی نزیک بوو. چەند ساڵێک لەمەوبەر پەیوەندی بە گروپی دیموکراتەوە کردبوو و هەر جارێک تەلەفۆنم بۆ دەکرد، باسی ژیانی خۆی لەوێ بۆ دەکردم. باسی ئازادی و وروژاندن و ڕێزگرتن و تێکۆشان بۆ کورد دەکرد و ئەم قسانە کاریگەری زۆریان لەسەر من هەبوو.
پرسیار: کەی بڕیارت دا ئێران بەجێبهێڵیت و چۆن ئەوەت کرد؟
محەممەد سادقی: لە مانگی ئابی 2011بڕیارمدا ئێران بەجێبهێڵم. نزیکەی بێ ئەوەی بنەماڵەکەم بزانن، چەند ڕۆژێک پێش ئێستا پێم وتن کە بۆ کار دەچم بۆ سنە. لە ڕاستیدا بە هاوکاری هاوڕێکەم و دوو کەسی دیکە کە ئەوانیش ئەندامی گروپەکە بوون، ڕێگایەکم بۆ دەرچوون لە سنوور دۆزیەوە. شەوانە بە ڕێگای پشتەوە و بەبێ پاسپۆرت بەرەو هەرێمی کوردستان بەڕێکەوتین. لەو ساتەدا تەنیا شتێک لە مێشکمدا ئەوە بوو کە دەچمە ناو جیهانێکی نوێ؛ جیهانێک کە بڕیار بوو من بکاتە پیاوێکی بەهێز.
پرسیار: یەکەم چاوپێکەوتنت لەگەڵ ئەندامانی تاقمی دێموکرات چۆن بوو؟
محەممەد سادقی: سەرەتا ئەندامانی گروپەکە زۆر دۆستانە و بەخێرهاتن بوون. بە پێکەنینەوە سڵاویان لێکردم و باسی ئایدیاڵ و تێکۆشانەکانیان دەکرد. لە یەکێک لە کەمپەکانی مەشق و ڕاهێنانی گروپەکەدا جێگیر بووم و چەند ڕۆژی یەکەم بۆ من ورووژێنەر و نوێ بوون. چەک و جلوبەرگی سەربازی و مەشقی شەڕ و دروشمی سیاسی هەموو شتێکیان سەرنجڕاکێش دەکرد. بەڵام زۆری نەخایاند تێگەیشتم کە ئەم ڕواڵەتە جوانە تەنها چینێکی ڕووکەشی هەیە. واقیعی پشت پەردەکە زۆر جیاواز بوو. بە تێپەڕبوونی کات، هەڵسوکەوتی ئەندامە بەتەمەنەکان گۆڕا و ڕێسای توند و نەبوونی ئازادی و ناڕێکی لە بڕیارەکان و فشاری دەروونیدا دەرکەوت. هەستم دەکرد چوومەتە ناو سیستەمێکی داخراوەوە کە زیاتر لە خەمی کۆنتڕۆڵکردنی مێشکی ئەندامەکاندا بوو نەک شەڕکردن.
پرسیار: لە ماوەی کارکردنت لە گروپەکەدا تووشی چ تەحەددایەک بوویت؟
محەممەد سادقی: تەحەددیاتەکان زۆر بوون. لە ڕووی دەروونییەوە هەستی نامۆبوون و تەنیایی تووشی ئازار بووم. هیچ هەواڵێکی خێزانەکەم نەبوو، کەسیش بەڕاستی هاوڕێیەتیم نەکرد. هەمیشە ترسێک هەبوو لە جێهێشتنی گروپەکە یان پرسیارێک. چاودێری توندی گفتوگۆکانی نێوان ئەندامان هەبوو. لە ڕووی جەستەییەوە بارودۆخی کەمپەکان زۆر سەخت بوو؛ خواردنی کەم و پاکوخاوێنی خراپ و پشوویەکی تەواو نەبوو. زۆرجار شاهیدی ئەو منداڵانە بووم کە بە هیواوە هاتبوون دوای چەند هەفتەیەک تووشی خەمۆکی بوون یان تەنانەت نەخۆش بوون.
پرسیار: ئایا هیچ ناکۆکییەکی ناوخۆیی یان ڕەفتارێکی نادروستت لە گروپەکەدا بەدی کردووە؟
محەممەد سادقی: بەڵێ بەداخەوە حاڵەتی لەو جۆرە زۆر بوو. یەکێک لەو شتانەی کە زۆر بێزاری کردم جیاکاری نێوان ئەندامان بوو. ئەندامانی بنەماڵە کاریگەرەکان یان کۆنەکان دەرفەت و ئازادی زیاتریان هەبوو. تازەهاتووان دەبوو هەموو ئەو کارە سەختانە ئەنجام بدەن. هەروەها شەڕی ناوخۆ و ناکۆکی نەتەوەیی و سیاسی هەبوو. هەندێک جار سووکایەتی زارەکی لە نێوان ئەندامەکاندا دەبێتە هۆی گرژی و شوێنی گفتوگۆ و هاوسۆزی نەدەبوو. وردە وردە تێگەیشتم کە ئەمە شوێنێکی باش نییە بۆ گەشەکردن و شەڕکردن بە هیچ شێوەیەک.
پرسیار: چی وای لێکردیت بڕیاری ڕۆشتن بدەیت؟ ئەم بڕیارە چۆن هاتە ئاراوە؟
محەممەد سادقی: دوای نزیکەی دە مانگ، ئیتر نەمتوانی بەردەوام بم. هاتمە هۆشم و بینیم درۆیەکی گەورە دەژیم کە هیچ پەیوەندییەکی بە ئامانجەکانمەوە نییە. لە نائومێدییەکی قووڵدا بووم و هەموو شەوێک بیرم لە خێزانەکەم دەکردەوە، بیرم لە دایکم دەکردەوە کە هەموو ڕۆژێک چاوەڕێم دەکرد بەبێ ئەوەی بارودۆخم بزانێت. مانگی حوزەیرانی ٢٠١١ بوو کە بڕیارەکەم کۆتایی بوو. بە هاوکاری بنەماڵەکەم توانیم خۆم بە هێزەکانی ئێران بناسێنم و بگەڕێمەوە بۆ وڵات. زۆر قورس بوو، بەڵام هەستی ڕزگاری باوەڕپێنەکراو بوو.
پرسیار: دوای گەڕانەوەت چۆن پەیوەندیت بە کۆمەڵگا و خێزانەکەتەوە کردەوە؟
محەممەد سادقی: سوپاس بۆ خوا خێزانەکەم لێم خۆشبوو، بەتایبەت دایکم کە هەمیشە نوێژی دەکرد. ژنەکەم کە تازە هاوسەرگیری کردبوو، هەروەها چانسی دووەمی پێدام. دوای گەڕانەوەم وردە وردە گەڕامەوە بۆ ژیانی ئاسایی؛ جارێکی تر وەک جووتیار و کرێکار دەستم بە کار کردەوە. بە هەوڵێکی زۆر توانیم لەسەر دوو پێی خۆم بوەستم. ئێستا دوو منداڵم هەیە؛ کوڕێکی دوانزە ساڵان و کچێکی چوار ساڵان. ژیانمان سادەیە بەڵام پڕە لە ئارامی. ئیتر بەدوای وروژاندندا ناگەڕێم؛ من بەدوای سەقامگیریدا دەگەڕێم.
پرسیار: کاتێک ئاوڕێک لە دواوە دەدەیتەوە هەست بە چی دەکەیت؟
محەممەد سادقی: پڕم لە پەشیمانی، بەڵام ئەو جۆرە پەشیمانییە بێ ئەنجامە نییە. ئەو ئەزموونە فێری کردم کە مرۆڤ چەندە دەتوانێت فریو بدرێت کاتێک ئاگاداری نییە. ئەمڕۆ زیاتر ئاسایش و خێزان و ئاشتی بەرز دەنرخێنم. ئەگەر ئەو هەڵەم نەکردایە، ڕەنگە ئێستا لە شوێنێکی باشتردا بوومایە، بەڵام سوپاسی خودا دەکەم کە دەرفەتی گەڕانەوەم پێدرا.
پرسیار: چ پەیامێکتان هەیە بۆ ئەو گەنجانەی کە ڕەنگە ئەمڕۆ وەسوەسەیان بۆ دروست بێت بەشداری ئەم گروپانە بکەن؟
محەممەد سادقی: لە دڵەوە پێیان دەڵێم مەهێڵن یاری بە هەستەکانتان بکرێت. ئەم گروپانە سیمایەکی جوانیان هەیە، بەڵام لە پشتیانەوە پڕن لە درۆ. هیچ داهاتوویەکت بۆ دروست ناکەن و تەنها ئیستغلالت دەکەن. ئەگەر بەدوای ئازادی و دەسەڵاتدا دەگەڕێیت، بە زانست و هەوڵ و هۆشیارییەوە بەدوایدا بگەڕێ. زێدی خۆت و خێزانەکەت و ئارامیت زۆر بەنرخترە لە دروشمی درۆ. من هەڵەم کرد، تو مەیکە.
