صنایع دستی، موسیقی محلی و جشنواره‌های فرهنگی، پنجره‌ای به فرهنگ غنی کردها هستند که هنوز به جهانیان معرفی نشده‌اند.
دکتر زانا صادقی
روز جهانی گردشگری فرصتی است تا به اهمیت گردشگری در توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جوامع توجه کنیم. گردشگری تنها تجربه دیدن مناظر طبیعی یا آثار تاریخی نیست. این صنعت ابزار قدرتمندی است برای اشتغال‌زایی، درآمدزایی و معرفی هویت فرهنگی ملت‌ها به جهان.
ایران با تاریخ کهن، فرهنگ غنی و طبیعت متنوع خود، ظرفیت زیادی دارد تا مقصدی جذاب برای گردشگران جهانی باشد. با این حال، بسیاری از مناطق کشور هنوز مغفول مانده‌اند و فرصت‌های بالقوه آن‌ها برای رونق اقتصادی و فرهنگی استفاده نشده است.
زیبایی‌های طبیعی مناطق کردنشین
مناطق کردنشین ایران نمونه‌ای بارز از این ظرفیت‌های مغفول هستند. این مناطق که از غرب کرمانشاه و ایلام تا سنندج، سقز، بانه، مریوان، سردشت و پیرانشهر و… گسترده شده‌اند، با چشم‌اندازهای طبیعی بکر و متنوع، هر گردشگری را مسحور می‌کنند.
کوه‌های سر به فلک کشیده زاگرس، دره‌های پرآب و سرسبز، و رودخانه‌های خروشان، فرصت‌های بی‌نظیری برای گردشگری ماجراجویانه، کوهنوردی و پیاده‌روی ایجاد می‌کنند. جنگل‌های بلوط و ارسباران محیطی آرام و دلنشین برای گردشگران فراهم می‌کنند و آبشارها و چشمه‌های طبیعی جلوه‌ای زیبا از طبیعت خدادادی این سرزمین را به نمایش می‌گذارند.
میراث فرهنگی و تاریخی
این مناطق نه تنها از نظر طبیعت منحصر به فرد هستند، بلکه دارای میراث فرهنگی و تاریخی غنی نیز هستند. سنندج، به عنوان مرکز فرهنگی کردستان، با موسیقی سنتی کردی، شعر و ادبیات مردمی و هنرهای نمایشی، نمادی از فرهنگ زنده و پویا است.
سقز و بانه با صنایع دستی و هنرهای سنتی خود، از جمله قالی‌بافی و جواهرسازی، تجربه‌ای اصیل از هنر کردی را برای گردشگران فراهم می‌کنند. کرمانشاه با آثار باستانی خود، مانند طاق‌بستان و دیگر گنجینه‌های تاریخی، گردشگران علاقه‌مند به تاریخ و باستان‌شناسی را جذب می‌کند. موسیقی و رقص‌های محلی، تجربه‌ای کامل از فرهنگ منطقه ارائه می‌دهند.
در مریوان، موسیقی محلی و جشنواره‌های سنتی، همراه با هنرهای روستایی و صنایع دستی، جلوه‌ای زنده از فرهنگ کردی را به نمایش می‌گذارد و گردشگران را با زندگی و تاریخ مردم منطقه آشنا می‌کند.
کشاورزی و صنایع محلی
کشاورزی و صنایع محلی نیز از دیگر ظرفیت‌های مهم این مناطق هستند. زمین‌های حاصلخیز مریوان و سروآباد امکان تولید محصولات ارگانیک و باغداری گسترده را فراهم می‌کنند. گردشگری کشاورزی، ترکیبی از تجربه طبیعی و فرهنگی برای بازدیدکنندگان ایجاد می‌کند.
محصولات باغی، زنبورداری و گیاهان دارویی، علاوه بر تأمین نیازهای محلی، قابلیت صادرات دارند و به منبع درآمد پایدار برای جوامع محلی تبدیل می‌شوند. صنایع دستی و هنرهای سنتی، مانند قالی‌بافی، گلیم‌بافی، سفالگری و جواهرسازی، نه تنها جاذبه فرهنگی هستند، بلکه می‌توانند اشتغال مستقیم و پایدار ایجاد کنند.
چالش‌ها و محدودیت‌ها
با وجود تمام این ظرفیت‌ها، بسیاری از مناطق غربی ایران هنوز نتوانسته‌اند به رونق گردشگری دست یابند. حضور گروه‌های مسلح باعث شده امنیت برای سرمایه‌گذاران و گردشگران فراهم نشود و توسعه زیرساخت‌ها متوقف گردد.
تهدیدهایی نظیر باج‌گیری از هتل‌ها، اقامتگاه‌ها و مراکز صنعتی، و حتی تخریب یا آتش‌زدن برخی اماکن، مانع سرمایه‌گذاری و توسعه گردشگری شده است. این محدودیت‌ها باعث شده بسیاری از فرصت‌های اقتصادی و فرهنگی مغفول بمانند و سرمایه‌های انسانی و طبیعی منطقه استفاده نشده باقی بمانند.
اثرات اجتماعی و اقتصادی
عدم توسعه گردشگری تأثیرات اجتماعی و اقتصادی عمیقی دارد. وقتی سرمایه‌گذاری و زیرساخت‌ها امکان‌پذیر نباشد، اشتغال کاهش یافته و جوانان برای یافتن فرصت‌های شغلی به مناطق امن‌تر یا شهرهای بزرگ مهاجرت می‌کنند.
نبود امکانات رفاهی و اقامتگاه‌های استاندارد، گردشگران داخلی و خارجی را از سفر به این مناطق منصرف می‌کند. این چرخه موجب کاهش درآمدهای محلی و از دست رفتن فرصت‌های فرهنگی و اقتصادی می‌شود.
گردشگری به عنوان محرک توسعه
گردشگری می‌تواند نقش مهمی در کاهش فقر و ایجاد اشتغال در این مناطق ایفا کند. ایجاد زیرساخت‌های مناسب، سرمایه‌گذاری در هتل‌ها و اقامتگاه‌های بوم‌گردی، توسعه مسیرهای دسترسی و مراکز تفریحی و فرهنگی، و تأمین امنیت پایدار می‌تواند این مناطق را به قطبی گردشگری تبدیل کند که اقتصاد محلی را رونق دهد و فرهنگ و هنر کردی را به جهانیان معرفی کند.
وقتی امنیت فراهم شود و امکانات اولیه در دسترس باشد، مردم محلی انگیزه بیشتری برای مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی و گردشگری پیدا می‌کنند و تجربه‌ای اصیل از زندگی و فرهنگ خود را به بازدیدکنندگان عرضه می‌کنند.
فرصت‌های بالقوه
مناطق کردنشین ایران با ظرفیت‌های طبیعی، فرهنگی و اقتصادی خود، می‌توانند مقصدی منحصربه‌فرد برای گردشگران باشند. گردشگری کشاورزی، صنایع دستی و صنایع سبک می‌توانند با هم تلفیق شوند تا تجربه‌ای کامل و ماندگار برای بازدیدکنندگان ایجاد کنند و در عین حال درآمد و اشتغال پایدار برای مردم محلی فراهم کنند.
روستاهای دست‌نخورده می‌توانند با ایجاد امکانات بوم‌گردی و معرفی غذاها و آیین‌های محلی، تجربه‌ای واقعی و ماندگار برای گردشگران ارائه دهند. برگزاری جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها و همایش‌های فرهنگی، علاوه بر معرفی ظرفیت‌های فرهنگی، امکان تعامل و تبادل دانش و هنر بین گردشگران و مردم محلی را فراهم می‌آورد.
روز جهانی گردشگری، یادآور اهمیت این صنعت در توسعه جوامع و فرصت بازنگری در سرمایه‌های مغفول است. مناطق کردنشین ایران با تمام زیبایی‌ها و قابلیت‌های خود، یک سرمایه ملی بی‌بدیل هستند که هنوز فرصت معرفی به جهان را نیافته‌اند.
با سیاست‌گذاری درست، تأمین امنیت، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و تبلیغات بین‌المللی، این مناطق می‌توانند نه تنها مقصدی جذاب برای گردشگران، بلکه نمادی از تعامل فرهنگ، طبیعت و تاریخ ایران با جهان و محرکی برای توسعه اقتصادی و اشتغال پایدار باشند.
