مصطفی کمال اردمول، نویسنده و کارشناس مسائل بین‌الملل اهل ترکیه، در گفت‌وگو با دیدبان حقوق بشر کردستان ایران تأکید کرد که غرب با وجود قرار دادن پ.ک.ک در فهرست تروریستی، از این گروه به‌عنوان اهرم فشار علیه دولت‌ها بهره‌برداری می‌کند. او همچنین روابط مستقیم برخی گروه‌های کردی با اسرائیل را نگران‌کننده دانست و نسبت به پیامدهای این همکاری هشدار داد.
در هر کشور، ممکن است میان اقوام و قشرهای اجتماعی مختلف و دولت‌ها، اختلافاتی ناشی از عدم احقاق حقوق آن اقشار وجود داشته باشد.
اما نکته حائز اهمیت این است که قدرت‌های خارجی، به‌ویژه در شرایطی که اوضاع سیاسی و اجتماعی ناپایدار است، سعی می‌کنند از آب گل‌آلود ماهی بگیرند.
این قدرت‌ها با تقویت تسلیحاتی گروه‌های مسلح و بهره‌برداری از آن‌ها در راستای منافع خود، به پیچیدگی‌های موجود دامن می‌زنند. در این راستا، گروه‌هایی مانند پ.ک.ک به ابزاری برای فشار بر دولت‌ها تبدیل می‌شوند و این موضوع نه تنها به تشدید تنش‌ها می‌انجامد بلکه منجر به تضعیف تلاش‌ها برای دستیابی به صلح و ثبات در منطقه می‌گردد.
در همین زمینه گفت‌وگویی با مصطفی کمال اردمول، نویسنده آثار حوزه بین‌الملل و سیاست خارجی اهل ترکیه و کارشناس شبکه‌های خبری این کشور انجام داده‌ایم که مشروح آن در ادامه می‌آید:
پ.ک.ک و شاخه‌های آن؛ یک شبکه مسلح در منطقه
سؤال: از نگاه شما، پ.ک.ک و شاخه‌های آن (در عراق، سوریه و ایران) چه نوع ساختاری دارند؟ آیا می‌توان آن‌ها را یک شبکه تروریستی توزیعی دانست؟
پاسخ: واضح است که پ.ک.ک به مرور فعالیت خود را گسترش داد. این موضوع در ترکیه صادق است. گسترش نفوذ این گروه در ایران کمی دشوارتر بوده، اما به غیر از ایران، پ.ک.ک در ترکیه، عراق و سوریه حضور گسترده‌ای دارد.
در سه کشوری که نام بردم، به‌ویژه در ترکیه و عراق، آن‌ها حضور قابل توجهی دارند. می‌توانم بگویم که آن‌ها به عنوان یک گروه با سلاح فعالیت می‌کنند. ترجیح می‌دهم از واژه «تروریست» استفاده نکنم، زیرا این‌گونه نام‌گذاری‌ها باید از سوی دولت‌ها تعریف شود.
تناقض اروپا؛ ممنوعیت رسمی، حمایت غیررسمی
سؤال: چرا با وجود اینکه این گروه و شاخه‌هایش در فهرست گروه‌های تروریستی آمریکا و اروپا قرار دارد، همچنان در همین کشورها دفتر دارد و نشست برگزار می‌کند؟
پاسخ: بله، درست است؛ با وجود اینکه فعالیت این گروه در کشورهای اروپایی ممنوع است، آن‌ها همچنان تحت پوشش فعالیت‌های فرهنگی به سازماندهی خود ادامه می‌دهند.
به عبارت دیگر، ما می‌دانیم که کردهایی که در کشورهای اروپایی تحت عنوان فعالیت فرهنگی مشغول به کار هستند، عضو پ.ک.ک هستند، اما رسماً خود را به عنوان عضو پ.ک.ک معرفی نمی‌کنند. آن‌ها در فعالیت‌های فرهنگی شرکت می‌کنند و به عنوان انجمن‌هایی دیده می‌شوند که این فعالیت‌ها را انجام می‌دهند، بنابراین فهرست ممنوعه را نقض می‌کنند.
این بدان معناست که اروپا به طور غیرمستقیم از پ.ک.ک و سازمان‌های مشابه، حتی اگر ممنوع باشند، حمایت می‌کند. بله، آن‌ها در فهرست ممنوعه هستند، اما کشورهای اروپایی در پشت صحنه به دنبال راه‌هایی برای استفاده غیرمستقیم از پ.ک.ک هستند. در واقع، اروپا به حمایت غیرمستقیم از پ.ک.ک با توجه به اهداف سیاسی خود ادامه می‌دهد.
کردها؛ بیشترین قربانیان خشونت پ.ک.ک
سؤال: کردهای ایران و ترکیه بیشترین قربانیان پ.ک.ک بوده‌اند؛ به نظر شما این گروه‌ها چه نسبتی با مطالبات واقعی کردها در این کشورها دارند؟
پاسخ: کردها در ایران و ترکیه از اقدامات پ.ک.ک آسیب دیده‌اند. البته نباید محدودیت‌های ایجاد شده از سوی برخی دولت‌ها، به‌ویژه در ترکیه، سوریه و عراق را فراموش کرد. فشار پ.ک.ک بر مردم کُرد نیز برای همراهی با سیاست‌های این گروه بیش از حد بوده است.
اما در مجموع باید تاکید کنم که برخی دولت‌ها رویکردی سرکوبگرانه از خود نشان داده‌اند. در پاسخ به این رفتار دولت‌ها در مقاطع زمانی مختلف، این قشر از جامعه، یعنی کردها عموماً به خشونت متوسل می‌شوند و خواسته‌های خود را از طریق این روش نشان می‌دهند.
نباید فراموش کرد که سیاست‌های مضری علیه جامعه کُردی از سوی برخی دولت‌ها اتخاذ شده است. درست است که فعالیت مسلحانه ضررهای اقتصادی زیادی برای مردم کُرد در هر دو کشور به بار آورده است، اما نباید فراموش کرد که گروه‌هایی که به اسلحه متوسل می‌شوند، می‌توانند به دستاوردهای سیاسی نیز دست یابند.
بگذارید این نکته را برجسته کنیم. شاید در ایران این‌طور نبوده باشد، اما در ترکیه، گام‌های مهمی در جهت دستیابی به دستاوردهای سیاسی از سوی این گروه‌ها برداشته شده است. زیرا مبارزات مسلحانه می‌تواند دستاوردهای سیاسی در پی داشته باشد.
به‌عنوان مثال، در ترکیه، فشارهای ناشی از فعالیت‌های مسلحانه پ.ک.ک باعث شده است که دولت مجبور به توجه به مطالبات کردها شود و در برخی موارد، اقداماتی برای بهبود وضعیت آن‌ها انجام دهد.
با این حال، این دستاوردها معمولاً با هزینه‌های انسانی و اجتماعی سنگینی همراه بوده و خشونت و افراطی‌گری به عنوان پیامدهای ناخواسته این نوع مبارزات باقی مانده‌اند. در نهایت، باید توجه داشت که مطالبات واقعی کردها نیاز به یک رویکرد صلح‌آمیز و دیپلماتیک دارد تا بتوان به راه‌حل‌های پایدار و عادلانه دست یافت.
استاندارد دوگانه غرب در قبال تروریسم
سؤال: چرا برخی دولت‌های غربی از یک طرف پ.ک.ک را تروریست می‌دانند اما از طرف دیگر به آن میدان فعالیت و حتی همکاری می‌دهند؟
پاسخ: همانطور که گفتم، کشورهای غربی در این مورد استاندارد دوگانه‌ای دارند. در حالی که این سازمان‌ها را ممنوع می‌کنند، پشت پرده از آن‌ها حمایت می‌کنند تا از این گروه‌ها به عنوان اهرم فشار علیه کشورهایی که با آن‌ها رابطه دارند، استفاده کنند.
غرب به طور غیرمستقیم از پ.ک.ک حمایت می‌کند، اما این اقدام را علنی نمی‌کند. کشورهای غربی به این گروه‌ها پناه می‌دهند، امکان فعالیت آن‌ها را فراهم می‌کنند و… و در صورت لزوم از آن‌ها در راستای منافع خود استفاده می‌کنند. این موضوع یکی از مسائلی است که ما به خوبی در مورد کشورهای اروپایی و غربی می‌دانیم.
نقش ترکیه در پروژه‌های صلح
سؤال: نقش ترکیه در پروژه‌های صلح و خلع سلاح پ.ک.ک چگونه بوده است؟ آیا این روند موفق خواهد شد؟
پاسخ: همانطور که می‌دانید ترکیه وارد روند صلح با پ.ک.ک شده است. در این روند، کمیسیونی تشکیل شده است. این کمیسیون در تلاش است تا صلح را برقرار کند. آینده این فرایند مشخص نیست. اگرچه در محافل عمومی به آن روند حل و فصل می‌گویند اما دولت آنکارا در حال حاضر نامی برای آن تعیین نکرده است.
روابط گروه‌های کردی با اسرائیل و آمریکا
سؤال: رابطه قدرت‌های بزرگ و به‌ویژه اسرائیل با پژاک به عنوان شاخه ایرانی پ.ک.ک و به‌ویژه آمریکا با قسد در سوریه را چطور ارزیابی می‌کنید؟
پاسخ: ما شاهدیم که گروه‌های کُرد در ترکیه، ایران و سوریه (به ویژه در سوریه) روابط مستقیمی با اسرائیل دارند.
منظورم این است که سازمان‌های کردی به جای توافق با دولت فعلی در کشورهایی که در آن‌ها حضور دارند و مردمی که نمایندگی می‌کنند، با عنصر شوم منطقه، یعنی اسرائیل، همکاری می‌کنند.
البته این ناخوشایند است، چون این گروه‌ها بلافاصله به نیروی ذخیره آمریکا و اسرائیل در منطقه تبدیل شده‌اند. آن‌ها از گفتن این موضوع ابایی ندارند، بنابراین به نظر می‌رسد هر کاری که اسرائیل بخواهد در منطقه، حتی در ترکیه و یا در ایران انجام دهد، از طریق همین گروه‌ها انجام خواهد داد.
لازم است دولت‌ها به خواسته‌ها و برخی حساسیت‌های جامعه کردی توجه بیشتری داشته باشند. شاید در آن صورت این گروه‌ها به جای همکاری با اسرائیل و آمریکا ترجیح دهند با دولت‌های متبوع خود همکاری کنند.
عبدالله اوجالان و موضوع خلع سلاح
سؤال: آیا پیام عبدالله اوجالان درباره خلع سلاح واقعاً می‌تواند بر تمامی شاخه‌های پ.ک.ک تأثیر بگذارد، یا اینکه این شاخه‌ها عملاً به‌طور مستقل عمل می‌کنند؟
پاسخ: وقتی عبدالله اوجالان تصمیم به خلع سلاح پ.ک.ک گرفت، تصور می‌کرد که این اقدام در تمامی سازمان‌های تحت نفوذش انجام خواهد شد. با این حال، ساختار YPG-PYD در سوریه یک سازمان مستقل است.
آن‌ها می‌گویند: «ما از ابتکار صلح عبدالله اوجالان حمایت می‌کنیم، اما سلاح‌های خود را زمین نمی‌گذاریم، زیرا ما هیچ مشکلی با ترکیه نداریم؛ ما با نیروهای مخالف خودمان در سوریه می‌جنگیم».
وضعیت حقوق اقلیت‌ها در سوریه نیز آن‌ها را نگران کرده است. به سویدا در جنوب و ساحل سوریه توجه کنید که چطور نیروهای وابسته به جولانی علیه دروزیان و علویان اقدام کردند.
از این موضوع چه می‌توان نتیجه‌گیری کرد؟ به نظر می‌رسد اوجالان به‌گونه‌ای که تصور می‌شود، بر ساختارهای کردی نفوذ ندارد. حتی اگر هم نفوذی داشته باشد، ممکن است نخواهد تأثیرگذار باشد. شاید این یک تاکتیک باشد.
این تصمیمی است که برای ترکیه گرفته شده است؛ او حتماً فکر می‌کند که کردهای سوریه برای سوریه تصمیم خواهند گرفت. بنابراین، تصمیمی که او در امرالی درباره پ.ک.ک اتخاذ کرده، می‌تواند به‌طور مستقیم بر حضور کردها در هر چهار بخش کشور تأثیر بگذارد.
مسئولیت دولت‌ها در قبال قربانیان ترور
سؤال: دولت‌ها چه مسئولیتی در قبال قربانیان ترور دارند و چه سیاستی باید در برابر گروه‌های مسلح کرد در پیش بگیرند؟
پاسخ: دولت‌ها موظف هستند به قربانیان تروریسم، کسانی که متحمل خسارات اقتصادی و جانی شده‌اند، توجه داشته باشند و هزینه این خسارات را تقبل کنند.
شکی نیست که هیچ چیز نمی‌تواند جایگزین خسارات جانی شود، اما برخی از خسارات اقتصادی قابل جبران است و دولت‌ها، به‌ویژه ترکیه و ایران، قدرت انجام این کار را دارند. این مسائل قابل حل هستند.
بنابراین، مردم بیشترین آسیب را از روندی که شما توصیف می‌کنید، متحمل می‌شوند. اینکه آیا دولت‌ها در این زمینه گامی یا برنامه‌ای برداشته‌اند؟ مطمئن نیستم، اما دولت باید در کنار قربانیان باشد.
پیام پایانی به جامعه بین‌المللی
سؤال: اگر بخواهید در یک جمله خطاب به جامعه بین‌المللی بگویید، مهم‌ترین اقدامی که باید برای پایان دادن به خشونت پ.ک.ک و شاخه‌هایش انجام شود چیست؟
پاسخ: از ترور و خشونت کور حمایت نکنید. ممکن است با آن موافق باشید و آن را درک کنید، اما همچنان تأکید می‌کنم که اجازه اقدام مسلحانه یا ترور را ندهید.
