تاسیس جمهوری مهاباد از نگاه یک آمریکایی

جمهوری مهاباد نسخه ثانی اما رنگ‌و‌رو‌باخته جمهوری خودمختار آذربایجان بود که هواخواهان شوروی به یاری ارتش سرخ در دسامبر ۱۹۴۴ پس از تصرف تبریز تاسیس کرده بودند. قاضی محمد به نام حزب دموکرات کردستان که در شانزدهم اوت ۱۹۴۵ به اشاره روس‌ها تاسیس شده بود در روز ۲۲ ژانویه ۱۹۴۶ در میدان “چوارچرای” مهاباد میدانی که در آن تنها دو خیابان آسفالت‌شده شهر یکدیگر را قطع می‌کردند جمهموری مهاباد را اعلام کرد.

هم تاسیس حزب دموکرات کردستان و هم اعلام دولت نتیجه سفری به باکو بود که روس‌ها در سپتامبر ۱۹۴۵ برای قاضی محمد و جمعی از روسای عشایر ترتیب داده بودند. استالین با اندیشه الحاق شمال غرب ایران به شوروی لاس می‌زد و کردها جزیی از نقشه‌اش بودند. در باکو به کردها وعده پول و یک چاپخانه و سلاح‌های سنگین و بورس‌های تحصیلی در مدارس نظام دادند. حکم جمهوری مهاباد از بیش از شصت مایل اطراف مهاباد که خود نیز جزو منطقه حائل نیروهای شوروی بود فراتر نرفت.

از صفحه ۱۶۸ کتاب (After such knowledge what  forgiveness?).