بیانیه دیدبان حقوق بشر کردستان ایران در مورد پوریا قاسمی؛ عضو کشته‌شده‌ی گروه پژاک که به تازگی خبر کشته‌شدن وی منتشر شده، به شرح زیر است:
کودک‌سربازی که ناپدید شد؛ فریادی برای عدالت در پرونده پوریا قاسمی؛
چهار سال سکوت، یک خبر، و هزاران سوال بی‌پاسخ؛
پوریا قاسمی، نوجوانی از سنندج که با نام مستعار «دلیل ماکویان» به صفوف گروه مسلح پژاک پیوسته بود، حال بنا بر ادعای رسانه‌های وابسته به این گروه، در جریان بمباران هوایی ارتش ترکیه در کوه‌های قندیل در تاریخ ۷ دسامبر ۲۰۲۱ جان باخته است. اما خبر جان باختنش، پس از چهار سال، به ناگاه منتشر شده؛ بی‌هیچ سند مستقلی، بدون ارائه جزئیات، بی‌حضور خانواده، و بی‌امکان راستی‌آزمایی. آنچه این پرونده را دردناک‌تر می‌کند، نه فقط مرگ احتمالی یک نوجوان، بلکه شیوه برخورد گروه پژاک با زندگی و مرگ پوریا است؛ گویی انسانی، با هویت، با خانواده، با حق زیستن، فقط یک ابزار تبلیغاتی بوده است که چهار سال از مرگش، خبرش را منتشر کنند؛ آن هم زمانی که دیگر اثری از حقیقت باقی نمانده است. کسی دلیل اقدامات ضدانسانی پژاک را نمی‌داند. واقعا دلیل مرگ پوریا چه بوده است؟
مصادیق آشکار نقض حقوق بشر و حقوق بین‌الملل
پوریا قاسمی در زمان پیوستن به پژاک، حداکثر ۱۵ ساله بوده است. این موضوع، بر اساس تصاویر و اطلاعات منتشرشده از سوی خود این گروه، آشکار و بی‌نیاز از تردید است. جذب، آموزش نظامی و به‌کارگیری افراد زیر ۱۸ سال در مخاصمات مسلحانه، نقض صریح پروتکل الحاقی کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل در خصوص مشارکت کودکان در درگیری‌های مسلحانه (۲۰۰۰) است. طبق این سند بین‌المللی، دولت‌ها و گروه‌های مسلح غیردولتی موظف‌اند از هرگونه به‌کارگیری کودکان در مخاصمه نظامی اجتناب کنند. این رفتار، از منظر حقوق بین‌الملل، یک جنایت جنگی تلقی می‌شود.
اما ماجرا به این‌جا ختم نمی‌شود. پژاک، به مدت چهار سال، خانواده پوریا و افکار عمومی را در بی‌خبری و اضطراب نگه داشته است. نه خبری، نه تماس تلفنی، نه تأییدی بر زنده بودن یا مرگ. این وضعیت، دقیقاً با تعریف «ناپدیدسازی قهری» در حقوق بین‌الملل منطبق است؛ رفتاری که طبق کنوانسیون بین‌المللی حمایت از تمامی اشخاص در برابر ناپدیدسازی قهری (۲۰۰۶)، نقض فاحش حقوق بشر و کرامت انسانی تلقی می‌شود و مسئولیت کیفری بین‌المللی دارد.
سکوتی که همدستی می‌آورد
پژاک در این سال‌ها نه‌تنها مانع دسترسی خانواده به حقیقت شد، بلکه با تأخیر عمدی در اعلام مرگ، عملاً مسیر تحقیق مستقل را نیز مسدود کرد. این رویه‌ای است که درباره بسیاری دیگر از نوجوانان کرد نیز در پیش گرفته شده و به الگویی تکرارشونده تبدیل شده است.
از سوی دیگر، نماینده پژاک در مجامع بین‌المللی، عمر هژبری (آگری شاهو)، که در سوئد اقامت دارد، بارها به سازمان‌های حقوق بشری تعهد داده بود که این گروه دیگر از کودکان در صفوف خود استفاده نمی‌کند. این تعهد امروز در برابر چشم جهانیان شکسته شده است. اکنون زمان پاسخگویی است.
مطالبه ما روشن است:
۱. سازمان ملل، یونیسف و نهادهای مدافع حقوق بشر باید موضوع پوریا قاسمی و سایر نوجوانان ناپدیدشده را فوراً در دستور کار قرار دهند و تحقیق مستقل آغاز شود.
۲. دولت سوئد موظف است درباره نقش عمر هژبری و نقض تعهدات حقوق بشری از سوی او پاسخگو باشد و مسیر پیگرد قضایی فراهم شود.
۳. حکومت اقلیم کردستان عراق باید به فعالیت آزادانه گروه‌هایی که کودکان را به جنگ می‌برند پایان دهد و شرایط پاسخگویی آنان را مهیا سازد.
۴. سازمان‌های حقوق بشری دیگر نمی‌توانند در برابر نقض فاحش حقوق کودک و ناپدیدسازی قهری سکوت کنند؛ سکوت، به معنای همدستی است.
دیدبان حقوق بشر کردستان ایران آمادگی دارد تا تمامی مستندات، اطلاعات و شواهد مربوط به این پرونده و ده‌ها مورد مشابه را در اختیار سازمان‌های مستقل و معتبر بین‌المللی قرار دهد.
عدالت، حتی پس از سال‌ها، باید فرا برسد.
فراموش نکنیم، پوریا یک کودک بود؛ نه یک سرباز.
