ئەگەر ویژدانی مرۆڤ هەر زیندووە، ئەمڕۆ دەبێ هاوار بکات:
“کۆرپە دوژمن نیه و منداڵانیش هێزی سەربازی نین، شوێنی حەوانەوە دەبێت سەلامەت بێت، نەک ئامانجی هێرشکردن”.
بڵاوبوونەوەی ڤیدیۆیەکی شۆککەری چۆڵکردنی نەمامگەی ئامێنە لە ناوچەی ٣ی تاران – لە ڕۆژانی کۆتایی شەڕی ١٢ ڕۆژەی ڕژێمی ئیسرائیل و کۆماری ئیسلامی ئێران – جارێکی دیکە بە هاوارێکی بێدەنگ ڕاستییەکی ئاشکرا کرد: “لە هیچ شەڕێکدا سەرکەوتن نییە و تاکە دۆڕاوی ڕاستەقینە لە شەڕدا خەڵکی بێ ماڵ و حاڵن”. لە گرتە ڤیدیۆییەکەدا، ٦٠ کۆرپە لە باڵەخانەکە لەلایەن پەرستار و یارمەتیدەرەکانەوە چۆڵ دەکرێن کە تەنانەت جلیقەی سەلامەتییان لەبەردا نییە، تەنها سی خولەک ماوە بۆ هێرشی ئاسمانی. ڕژێمی ئیسرائیل کە بە تەواوی ئاگاداری ئەوە بوو کە نەمامگەی ئامێنە ماوەی ٥٧ ساڵە لە شەقامی وه‌لیعه‌سر کاردەکات، دوو جار بە ئاگری قورس بەر شوێنەکەی کەوت؛ جارێک لە بینای پۆلیس، و دیسانەوە لە ڕادیۆ و تەلەفزیۆن. هێرشەکان هێندە توند بوون کە نیو کاتژمێر پێش هێرشی دووەم نەمامگەیان چۆڵ کرد. ٣٠ خولەک بۆ ڕزگارکردنی ژیانی کۆرپە؟! ئایا ئەمە فۆرمێکی نوێی “هۆشداری مرۆیی”یە؟ ئایا بەڕاستی ڕژێمی ئیسرائیل پێی وایە بە ئاگادارکردنەوەی پێشوەختە بۆ چۆڵکردنی ناوچەیەک یان بینایەک، بەرپرسیارێتی مافی مرۆڤی خۆی جێبەجێ دەکات و ڕێز لە یاساکانی شەڕ دەگرێت؟
پێشتریش چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران لە چەند ڕاپۆرتێکدا سەبارەت بە ڕەهەندە مرۆییەکانی ئەم شەڕە بێ وێنەیە هۆشداری دابوو: بەئامانجکردنی ناوەندە پزیشکییەکان، ئامبولانسەکان، بنکەی فریاگوزاری مانگی سوور و تەنانەت ژێرخانی ئەتۆمی هەموویان نموونەی ڕوون و ئاشکرای تاوانەکانی جەنگن. بەڵام ئێستا بە بەڵگەی بینراوی دەربازبوونی کۆرپە لە مردن، چیتر جیهان ناتوانێت چاوی لێبکاتەوە. پرسیارەکە ئەوەیە: ئایا فەرماندە سەربازییەکانی ئیسرائیلیش خەوتنی کۆرپە لە شانەدا بە هەڕەشەیەکی ئەمنی دەزانن؟ ئایا ئەوانیش زانای ئەتۆمی یان فەرماندەی سەربازین؟
هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر ناوچەکانی وەک نەمامگەی ئامینە لە تاران – کە ڕاستەوخۆ نەکرابووە ئامانج – پێشێلکارییەکی جددییە بۆ بنەما بنەڕەتییەکانی یاسای مرۆیی نێودەوڵەتی (IHL) و هەندێک لە ئامرازە نێودەوڵەتییەکانی مافی مرۆڤ لە ڕوانگەی یاسای نێودەوڵەتی و مافەکانی مرۆڤەوە. بنەمای جیاکاری لە نێوان ئامانجە سەربازی و مەدەنییەکان و قەدەغەکردنی هێرشکردنە سەر ئامانجە مەدەنییەکان (لەوانەش دامەزراوە پزیشکی، پەروەردەیی، نەمامگە و چاودێری منداڵان) بە ڕوونی و چەندین جار لەلایەن ڕژێمی ئیسرائیلەوە پێشێل کراوە. هەروەها مادەکانی ٦، ١٩، ٣٨ی ڕێککەوتننامەی مافی منداڵان لە ساڵی ١٩٨٩ بە ئاشکرا جەخت لەسەر پاراستنی منداڵان لە کاتی شەڕدا دەکەنەوە. هێرشێک کە ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ مەترسی لەسەر ژیانی کۆرپە و منداڵان دروست بکات، پێشێلکردنی ئاشکرای ڕێککەوتننامەی مافەکانی منداڵە.
نەمامگەی ئامینە شوێنێکی تەواو مەدەنییە. تەنانەت ئەگەر ئامانجی ڕاستەوخۆش نەبووبێت، نزیکیی هێرشەکە لەم شوێنە و مەترسی ڕاستەقینە بۆ سەر منداڵان نموونەی بێبایەخکردنی بنەمای جیاکارییە. هەروەها بنەمای ڕێژەیی، کە هێرشەکان نابێت ببێتە هۆی زیانێکی بەرفراوان بۆ هاوڵاتیانی مەدەنی لە پێوەندی لەگەڵ سوودی سەربازی ئەگەری، هەروەها لەم تاوانە بەڵگەدارانەدا پێشێل کراوە. هەروەها ئیسرائیل پرەنسیپی خۆپارێزی بۆ دوورکەوتنەوە لە زیان بە خەڵکی سڤیل و پرەنسیپی قەدەغەکردنی هێرشی بێ جیاوازی پێشێل کردووە و بەردەوامە لە پشتیوانی ڕۆژئاوا. لەم شەڕەدا ئیسرائیل بە پاڵپشتی ئاشکرا و شاراوەی زلهێزەکانی ڕۆژئاوا و بەتایبەتی ئەمریکا نەک هەر هەوڵی لێدانی ئامانجە سەربازییەکانی ئێرانی دا، بەڵکو ترس و دڵەڕاوکێی بە ڕادەیەک دروست کرد کە تاران کە دانیشتووانی ١٣ ملیۆن کەسە، لە دۆخێکی بێوێنەدا هۆشداریی “ناعەقڵانی و بەپەلە”ی چۆڵکردنی وەرگرت. دایکێک کە لە پەناگەیەکدا منداڵەکەی لەدایک کردووە، باوکێک کە منداڵەکەی لەدەستداوە، کەسێکی بەساڵاچوو کە دەستی بە دەرمانەکەی نەگەیشتووە، هەموویان قوربانی ئەم پڕۆژە توندوتیژییە بوون.
ئەمڕۆ، تاکە پرسیارێک کە دەتوانرێت لە ناتانیاهۆ و دۆناڵد ترەمپ- هاوبەشی سیاسی و میدیایی ئەم پڕۆژە جەنگییە بکرێت- ئەوەیە: “چی ڕوویدا کاتێک بە دەستی خوێناوی باسی ئاگربەستتان کرد؟ بۆچی لەناکاو داوای بێدەنگیتان لە تفەنگەکان کرد ئەگەر سەرکەوتن لە مەترسیدا بوو؟”
وەڵامەکەی ڕوونە: “هیچ قازانجێک بۆ ئەنجامدەرانی ئەم شەڕە نەبوو. هەروەک چۆن ساڵانێک لە غەززە ڕوویدا و هەرجارێک پێشمەرجی “ئاسایشی ئیسرائیل” بۆ پەردەپۆشکردنی ڕاستییەکان بەکارهێنرا.
ئێمە وەک چالاکوانانی مافی مرۆڤ، ئەمڕۆ لە سیستەمی نێودەوڵەتی، لە دەرەوەی شیکاری سیاسی و هەڵسەنگاندنی سەربازی و هەڵوێستی کۆنەپەرستانە، داوای دەکەین:
- دامەزراندنی ئەرکێکی سەربەخۆی دۆزینەوەی ڕاستییەکان بۆ لێکۆڵینەوە لە تاوانەکانی جەنگ لە ئێران؛
- لێپرسینەوە لە فەرماندە سەربازی و سیاسییەکانی ئیسرائیل لە دادگا نێودەوڵەتییەکان؛
- پێناسەکردنەوەی “پاراستنی هاوڵاتیانی مەدەنی” لە چوارچێوەی شەڕی ناهاوسەنگ و بەهۆی تەکنەلۆژیاوە؛
- ڕاگرتنی دەستبەجێ فرۆشتنی چەک بە پێشێلکارانی مافی مرۆڤ بەتایبەت لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست.
لە کۆتاییدا دەبێت بڵێین: وێنەیەکی پەرستارێک کە منداڵێکی ساوای هەڵگرتووە بۆ ئەوەی لە لەناوچوون ڕزگاری بکات، زیاتر لە هەزار لێدوان و هەزار کۆبوونەوەی نەتەوە یەکگرتووەکان دەگێڕێتەوە.
