تۆمەتی بێ بنەما و تیرۆری ڕێکخراو و داڕمانی نەزمی نێودەوڵەتی: کاتێک ئیسرائیل جیهان بە بارمتە دەگرێت
لە سەردەمێکدا کە جیهان لە هەموو کاتێک زیاتر پێویستی بە عەقڵانییەت و دیالۆگ و سەروەری یاسا هەیە، ڕژێمی ئیسرائیل لە ڕێگەی ڕەفتارە چەوسێنەر و نایاسایی و قووڵە توندوتیژییەکانیەوە ناوچەکەی گەیاندووەتە لێواری تەقینەوە. تیرۆرکردنی فەرماندە سەربازییەکان و زانایان، هێرشکردنە سەر دامەزراوە مەدەنی و ئەتۆمییەکان و بۆردومانکردنی ناوچەی نیشتەجێبوون و تەنانەت دامەزراوە پزیشکییەکانی ئێران بە بیانوویەک ئەنجامدەدرێت کە نەک هەر سەلمێنراون بەڵکو چەندین جار لەلایەن دەسەڵاتی سەرەکی سەرپەرشتیکردنی بەرنامە ئەتۆمییەکان، ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی، ڕەتکراونەتەوە یان بە بێ بەڵگەنامە دادەنرێت.
ئاژانسەکە چی دەڵێت؟
لە دوایین هەڵسەنگاندنەکانیدا، ڕافایل گرۆسی، بەڕێوەبەری گشتیی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی بە ئاشکرا ڕایگەیاندووە کە: “هیچ بەڵگەیەکی ڕاستەوخۆمان نییە لەسەر بەرنامەی چەکی ئەتۆمی لە ئێراندا”. هەرچەندە ئاستی پیتاندنی یۆرانیۆم لە هەندێک شوێنی ئێران گەیشتووەتە ٦٠% (کە لە ڕووی تەکنیکییەوە گرنگە)، بەڵام ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی چەندین جار جەختی لەوە کردووەتەوە کە هیچ نیشانەیەکی چالاکیی ئەتۆمی سەربازی یان هەوڵێکی سیستماتیکی بۆ بەرهەمهێنانی بۆمبی ئەتۆمی نەبووە.
پرسیاری سەرەکی ئەمەیە: ئەگەر دەزگای چاودێری تایبەتمەند و نێودەوڵەتی لەگەڵ پشکنەرە پیشەییەکانی خۆیدا ئیدیعایەکی لەو شێوەیەی ڕەتکردبێتەوە، ئیسرائیل لەسەر چ بنەمایەک ئەم تۆمەتە دەخاتە ڕوو؟
بەپێی مادەی دووەم بڕگەی چوارەمی میساقی نەتەوە یەکگرتووەکان، هەڕەشەکردن یان بەکارهێنانی هێز لە دژی یەکپارچەیی خاکی یان سەربەخۆیی سیاسی دەوڵەتان قەدەغەیە. هێرشەکانی ئەم دواییەی ئیسرائیل بۆ سەر ئێران، بەبێ مۆڵەتی ئەنجوومەنی ئاسایش، بەبێ بانگەشەکردن بۆ بەرگریکردن لە خۆی و لە غیابی هیچ ڕاپۆرتێکی نێودەوڵەتی باوەڕپێکراودا، پێشێلکارییەکی گەورەی یاسای نێودەوڵەتییە.
ئەوەی زیاتر بە ئازارترە، تەنانەت ناوەندە پزیشکییەکان و نەخۆشخانەکان و شوێنی نیشتەجێبوون کراونەتە ئامانج، ئەمەش بە پێی چوار ڕێککەوتننامەی جنێڤ بە تاوانی جەنگ دادەنرێت.
لە کاتێکدا ئێران ئەندامی پەیمانی قەدەغەی بڵاوبوونەوەی چەکی ئەتۆمییە و بە شێوەیەکی یاسایی لەژێر چاودێریی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ناڤۆکیدا کاردەکات، ئیسرائیل نەک هەر پەیماننامەکەی واژۆ نەکردووە، بەڵکو خاوەنی جبەخانەیەکی نهێنی ئەتۆمییە. چی لەوە بە شێوەیەکی بەرچاو دژ بەیەک بێت؟
ڕژێمی سەرگەردانی ئیسرائیل لە غیابی هیچ پابەندبوونێکی یاساییدا و سوودمەندبوون لەو پارێزبەندییە پراکتیکییەی کە لەلایەن هەندێک لە زلهێزە ڕۆژئاواییەکانەوە بۆی دابینکراوە، ئێستا لە دۆخێکدا دانیشتووە کە هەم دەستدرێژکار و هەم داواکار و هەم دادوەر بێت.
ئەگەر ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان لە بەرامبەر ئەم ڕەوتە بێدەنگ بن، پێویستە خۆیان بە ئامادەیی بزانن بۆ مردنی وردە وردەی شەرعیەت و متمانەپێکراوی خۆیان.
ئێمە وەک چاودێرێکی مافی مرۆڤ، بە ئەرکی خۆمان دەزانین، بە پشتبەستن بە جاڕنامەی جیهانی مافەکانی مرۆڤ، یاسای مرۆیی نێودەوڵەتی و پەیڕەوی ناوخۆی دادگای تاوانە نێودەوڵەتییەکان، کە ڕایبگەیەنین:
- ڕەفتاری ئیسرائیل نموونەی تاوانی جەنگ و تاوانی دژ بە مرۆڤایەتییە.
- ناتانیاهۆ و ئیسرائیلی حوکمڕانی توندڕەوی ئێستا، کە بەرژەوەندییەکی نەخۆشیناسییان لە بڵاوکردنەوەی توندوتیژیدا هەیە، کوشتنی ژنان و منداڵان و خەڵکی مەدەنییان کردووە بە ڕۆتینێک.
- ئەگەر جیهان بەنیازی دووبارەکردنەوەی کارەساتەکانی جەنگی جیهانی دووەم نەبێت، دەبێت ئەمڕۆ خۆگرتنی یاسایی و دیپلۆماسی و سیستماتیکی بەسەر ئیسرائیلدا بسەپێنێت.
- بێدەنگی و بێباکی گەورەترین خیانەتەکانی ئاشتی و کەرامەتی مرۆڤن.
داوا لە هەموو چالاکانی مافی مرۆڤ و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان و بزووتنەوە دژە شەڕەکان لە سەرانسەری جیهان دەکەین کە لە بەرامبەر ئەم پڕۆسە شێتانە و خوێناوییە بێدەنگ نەبن.
بێکردەوەیی لە بەرامبەر ئەم ئاستە لە دەستدرێژییە ئاشکرادا، یەکسانە بە دەرکردنی مۆڵەت بۆ نایاسایی جیهانی و لە کۆتاییدا، چەمکی یاسای نێودەوڵەتی و ئاشتی جیهانی بێمانا دەکات.
ئەگەر ئیسرائیل لەم جۆرە ڕەفتارانەدا سنووردار نەبێت؛
ئەگەر ناتانیاهۆ لێپێچینەوە نەکرێت و دادگایی نەکرێت؛
وە ئەگەر ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان کاردانەوەی شیاویان نەبێت؛
ڕەنگە کۆتایی جیهان زۆر لەوە نزیکتر بێت کە ئێمە بیری لێدەکەینەوە.
نووسینی: د.عەلی فەرەهمەند
لێکۆڵەری یاسای نێودەوڵەتی، ڕاوێژکاری مافی مرۆڤ، و بەڕێوەبەری جێبەجێکاری ڕێکخراوی چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران
