سەید ڕەزا قەزڤینی غەرابی: هەر نائارامی و ناسەقامگیرییەک لە ناوچە سنوورییەکانی ڕۆژئاوا و باکووری ڕۆژئاوای وڵاتدا کاریگەری خۆی لەسەر بازرگانی و ئاڵوگۆڕ و وەبەرهێنان دەبێت. نائەمنی دەبێتە هۆی لاوازبوونی ئابووری ناوخۆیی و لە ئەنجامدا هەژاری و بێکاریی لێدەکەوێتەوە
غەرابی، لێکۆڵەری پرسەکانی عێراق، لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ پەیامنێری چاودێری مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران سەبارەت بە گرنگی و لایەنە جۆراوجۆرەکانی ڕاگەیاندنی فەرمی حکومەتی عێراق بۆ قەدەغەکردنی چالاکییەکانی گروپە میلیشیا کوردییەکان، ڕایگەیاند: ئەم بابەتە لایەنی ئەرێنی بەرچاوی بۆ ئێران هەیە. لە ساڵانی ڕابردوودا ناوچەکانی باکووری ڕۆژئاوای ئەو وڵاتە کە لە هەرێمی کوردستانی عێراقەوە نزیکن، چەقی نائەمنی و تیرۆر لە دژی ئێران بوون.
وتیشی: گرووپە تیرۆریستی و جوداخوازەکانی وەک کۆمەڵە، په‌ژاک و دیموکرات، چەندین کردەوەی تیرۆریستی و تاوانکارییان لەدژی خەڵکی ناوچەکە و پاسەوانانی سنووری ئێران ئەنجام دەدا. دوای ڕێککەوتنی ئەمنی ئێران و عێراق لە ئاداری 2022، ئەم ڕێوشوێنانە بەشێوەیەکی بەرچاو کەمکرانەوە. هەروەها سەردانەکەی سەرۆک کۆمار بۆ عێراق لە ساڵی ڕابردوودا پرۆسەی جێبەجێکردنی ڕێککەوتنەکەی خێراتر کرد و لەو کاتەدا شتی باش ڕوویدا. لەوانە گواستنەوەی بەشێک لە تیرۆریستان بۆ بارەگاکانی دوورتر لە خاڵە سنوورییەکان لەگەڵ ئێران. ڕێنمایی نوێی ئەنجوومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانی عێراق سەبارەت بە قەدەغەکردنی چالاکیی تاقمە تیرۆریستییە کوردییەکانی ئێران و دوا وادەی 10 ڕۆژ بۆ جێهێشتنی بارەگاکانی هێزە ئەمنییەکانی پارێزگای سلێمانی بۆ ئەو گرووپانە، هەروەها ڕێکارێکی گرنگ و بەرچاوە.
ئەم شارەزایە لە پرسەکانی عێراق زیادی کرد: بە شێوەیەکی سروشتی ئەمە دەبێتە هۆی گوشار بۆ سەر تیرۆریستان و لاوازکردنی کردەوەکانیان بەرامبەر بە وڵات، هەروەک چۆن ئاسایشی ناوچە کوردستانییەکانی وڵات سەقامگیر دەکات. ئەگەر ئەم ئاسایشە بەردەوام بێت، ئەوا گرنگیی ئەمنی وڵاتیش لەسەر ناوچە و ناوچەکانی دیکە دەبێت. ئەم گرووپانە لە ساڵانی ڕابردوودا ڕۆڵێکی گرنگیان هەبووە لە هاندانی نائارامی لە ناوچە کوردنشینەکان. جگە لە لاوازکردنی ئەم گروپانە و گواستنەوەیان بۆ ناوچە دوورەکان و چەکداماڵینیان، توانای ئیستغلالکردنیان لەلایەن وڵاتانی دژبەری ئێرانەوە زۆر کەمدەکاتەوە.
غەرابی ڕایگەیاند کە ئەزموونی بوونی و تاوانە بێبەرامبەرەکانی گرووپی تیرۆریستی (موجاهیدین) MKO لە عێراقدا نابێت سەبارەت بەم گرووپانە دووبارە بکرێتەوە؛ ڕوونیشی کردەوە: MKO لە ساڵی 1986ەوە لە عێراق نیشتەجێ بوون، جگە لە پلاندانان بۆ کردەوەی تیرۆریستی و تێکدەرانەی دژی ئێران، کە بێگومان بە پشتیوانی ڕژێمی سەدام و تەنانەت هەندێک لە حکومەتەکانی ڕۆژئاوای وەک فەڕەنسا ئەنجام دراون، تاوانی بەرچاویشیان لە دژی گەلی عێراق ئەنجام داوە. لە سەردەمی ڕاپەڕینی ساڵی ١٩٩١ دژی سەدام، ئەو گرووپە ڕۆڵێکی ئەمنی تێکدەرانەی لە دژی شیعە لە باشوور و تورکمان لە ناوچەکانی وەک توزخورماتوو گێڕا.
ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا وتی: بە گوشاری حکوومەتی عێراق و هەندێک گرووپی جەماوەری، دواجار MKOەکان بە جێهێشتنی بارەگاکانیان لە عێراق دەرکران، بەڵام بەداخەوە هیچ ڕێوشوێنێکی دادوەری نە لەلایەن لایەنە عێراقییەکان و نە لەلایەن لایەنە ئێرانییەکانەوە بەرامبەریان نەگیرێتەبەر. ڕەنگە قەبارەی بەرچاوی تەحەددیات و گرفتەکان لە عێراق و هەروەها پاڵپشتیی ئەمریکا بۆ ئەم گرووپە لەو کاتەدا، وایکردبوو کە عێراقییەکان ئامادە نەبن یان نەتوانن ڕێکاری یاسایی بەرامبەر ئەم گرووپە بگرنەبەر، بەڵام پێموایە تاران پێویستە مەودای کارەکانی لە دژی ئەو گرووپانە فراوانتر بکات بە داواکردنی جددی و هاوکاری لەگەڵ لایەنی عێراقی.
ئەم شارەزایە لە پرسەکانی عێراق ڕایگەیاند: داماڵینی چەک و گواستنەوەی بارەگاکان و قەدەغەکردنی چالاکییەکان بەشێکن لەو ڕێوشوێنانە؛ بەڵام ڕێوشوێنەکان لە دەسەڵاتەکانی دادوەری لەدژی ئەم گروپانە کە هەموویان لە عێراقدا ئامادەن، دەکرێت زۆر گرنگ بن و سەرکردەی گروپە تیرۆریستییەکان لێپرسینەوەیان لەگەڵدا بکەن.
غەرابی وتیشی: لە لایەک ئێران دەتوانێت لێبوردنی گشتی بۆ ئەو ئەندام و هێزانە ڕابگەیەنێت کە هیچ داواکار و سکاڵاکارێکی تایبەتیان نییە و دەستیان بە خوێنی هیچ کەسێک پەڵە پەڵە نەکراوە، بە ئامانجی دروستکردنی دابەزین لەو گروپانە و لاوازکردنیان. ئەمەش لەگەڵ گروپی تیرۆریستی موجاهیدیشدا ڕوویدا. لە دوای ڕووخانی ڕژێمی سەدامەوە، ئێران لێبوردنی بە ئەندامانی ڕێکخراوی MKO داوە کە سکاڵاکار و بەڵگەی تایبەتیان نەبووە دژی تێوەگلانیان لە تاوانەکانی دژ بە نەتەوەی ئێران.
جەختیشی کردەوە: ئەم بابەتە بووە هۆی جیابوونەوەی سەدان ئەندامی ئەم گرووپە، کە هەندێکیان گەڕانەوە بۆ ئێران و بنەماڵەکانیان و هەندێکی تریش چوونە وڵاتانی ئەورووپایی. یادەوەریی زارەکی و نووسراوی ئەو کەسانە بە تەنیا دەبێتە بەڵگەنامە و ئامرازێک بۆ فشاری زیاتر بۆ سەر گروپە تیرۆریستییەکان. سروشتییە ئەم بابەتە پێویستی بە سەرنجی جددی تاران و هاوکاریی دەسەڵاتدارانی بەغدا و هەولێر هەیە.
ئەم شارەزایە لە پرسە عێراقییەکان زیادی کرد: ناوچەکانی دراوسێی ئێران و عێراق لە پارێزگا کوردنشینەکانی هەردوو وڵات توانای بازرگانی بەرچاویان هەیە. سروشتییە هەر نائارامی و ناسەقامگیرییەک لە ناوچە سنوورییەکانی ڕۆژئاوا و باکووری ڕۆژئاوای وڵاتدا کاریگەری خۆی لەسەر بازرگانی و ئاڵوگۆڕ و وەبەرهێنان دەبێت. نائەمنی دەبێتە هۆی لاوازبوونی ئابووری ناوخۆیی و لە ئەنجامدا هەژاری و بێکاریی لێدەکەوێتەوە.
غەرابی لە کۆتاییدا وتی: “ئەم پرسانە لەنێو ئەو هۆکارانەن کە گروپە تیرۆریستییەکان لە سەرانسەری جیهان بۆ دامەزراندنی هێزی نوێ دەیقۆزنەوە”. بێ گومان، دامەزراندنی ئاسایشی بەردەوام لەو ناوچانەی کە باسی لێوە دەکرێت، لە هەمان کاتدا زەمینەسازی بۆ باشترکردنی بارودۆخی ئابووری، دەرفەتی دامەزراندنی گەنجان بۆ ناو گروپە تیرۆریستی و جوداخوازەکان زۆر کەمدەکاتەوە، تەنانەت دەبێتە هۆی نەهێشتنی دیاردەی بەدبەختی ڕفاندنی هەرزەکاران لەلایەن ئەو گروپانەوە بۆ ئیستغلالکردنیان لە ڕیزەکانی ئەو هێزانەدا.
