ئەسغەر زارعی، شارەزایەکی تایبەت بە پرسەکانی ناوچەیی خوازیاری لێپێچینەوەی جددی دۆسیەی سەرکردەی تاقمە تیرۆریستییەکان لە دادگا ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکان بوو
ئەسغەر زارعی، شارەزا لە پرسە ناوچەییەکان، لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ میزان، بە ئاماژەدان بە مێژووی بوونی گرووپە دژە شۆڕش و دوژمنکارەکان لە هەرێمی کوردستانی عێراق، ڕایگەیاند: لە دوای سەرکەوتنی شۆڕشی ئیسلامی و دوای ئەو ململانێ و فیتنەیانەی کە لە ڕۆژئاوای وڵات دەستی پێکرد، بە داخەوە ئەم گرووپانە وردە وردە دەسەڵاتیان بەدەستهێناوە. بەڵام دوای سەردەمی بەرگریی پیرۆز، بە سەرنجدان بەوەی کە چیتر هەستیان نەدەکرد شوێنێکیان هەیە بۆ درێژەدان بە چالاکییەکانیان لەناو وڵاتدا، لە ڕێگەی سنوورەکانی ڕۆژئاوای وڵاتەوە کۆچیان کرد بۆ هەرێمی کوردستانی عێراق، ئەم هەرێمەیان بە گونجاوترین شوێن بۆ نیشتەجێبوون و چالاکییەکانیان دۆزیەوە.
ئەسغەر زارعی ئاماژەی بەوەشکرد: “ئەو گروپانە توانیان پێگەی خۆیان چەسپێنن بە جێگیرکردنی هێزەکانیان و دامەزراندنی هەندێک ناوەند و سودوەرگرتن لە لاوازی و ناکارامەیی حکومەتی ناوەندی عێراق و هەروەها هەرێمی کوردستان – چ لە هەرێمی سلێمانی و چ لە هەرێمی هەولێر”. کێبڕکێی نێوان دوو بزووتنەوەی سەرەکی کوردی لە ناوچەکەدا، واتە پارتی دیموکراتی کوردستان بە سەرۆکایەتی بنەماڵەی بارزانی و یەکێتی نیشتمانی کوردستان بە سەرۆکایەتی بنەماڵەی تاڵه‌بان، زەمینەیەکی لەباری بۆ بوونی ئەو هێزە دژە شۆڕشگێڕانە ڕەخساند.
ئەسغەر زارعی لە درێژەی قسەکانیدا وتی: ئەو گرووپانە کە هەندێک جار خۆیان وەک لایەنگری بزووتنەوە کوردییەکان دەناساند، بە کەڵک وەرگرتن لە چەتری پشتیوانی گرووپە کوردییەکانی ناوچەکە، دەستیان بە چالاکیی بەرفراوان کرد. سەرەڕای هەوڵە زۆرەکانی کۆماری ئیسلامیی ئێران لە ماوەی چەند دەیەی ڕابردوودا بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم گرووپانە، ئامادەبوونیان بەردەوام بوو. هاوکات تەنانەت گروپەکانی وەک پەکەکە و بزووتنەوەکانی تری دژە حکومەتی تورکیاش ئەم فەزایەیان قۆستۆتەوە و ناوچەکەیان کردۆتە بنکەیەک بۆ ئۆپەراسیۆنەکانیان دژی ئێران و تورکیا.
ناوبراو ئاماژەی بەوەدا: خۆشبەختانە بە هاتنە سەرکاری حکومەتێکی جەماوەری لە عێراق و لاوازبوونی بزووتنەوەکانی سەر بە یەک، هاوکارییەکی بەرفراوان لە نێوان حکومەتی کۆماری ئیسلامی ئێران و حکومەتەکانی عێراقدا دروست بوو. لەو چوارچێوەیەشدا ڕێککەوتنی ئەمنی کاریگەر لە نێوان ئێران و حکومەتی فیدراڵی عێراق واژۆ کرا کە هەرێمی کوردستانیش بەشێکە لەو ڕێککەوتنە. ئەم ڕێککەوتنانە داوایان لە حکومەتی فیدراڵی دەکرد کە ڕێوشوێنی پێویست بۆ داماڵینی چەک و کشانەوەی گروپە چەکدارەکانی دژە شۆڕش لەو ناوچانە بگرێتەبەر.
ئەسغەر زارعی زیادی کرد: لە هەنگاوی یەکەمدا بەشێکی بەرچاو لەو هێزانە چەک داماڵران و زۆرێک لەو بنکە و ناوەندانەی کە هەیانبوو لێیان وەرگیرانەوە. ھەرێمی کوردستانیش ناچار بوو ئەو مەرجانە قبوڵ بکات و فەزای درێژەدان بە چالاکییەکانیان بۆ ئەو گروپانە زۆر سنووردار بوو. لەگەڵ یەکلاییکردنەوەی ئەم ڕێککەوتنە ئەمنییەدا، ئەمڕۆ دەتوانرێ بگوترێ کە گرووپە چەکدارەکانی دژە ئێران لەو ناوچانەدا شوێن و بنکەیان نەماوە و هەر کارێک کە ئەنجامی بدەن پێچەوانەی ڕێککەوتنەکە دەبێت و بەرپرسیارێتیشی لە ئەستۆی حکومەتی عێراقدایە.
ئەم شارەزایە لە پرسە ناوچەییەکان لە درێژەی قسەکانیدا وتی: “دوای چوار دەیە دەتوانین هیوای ئەوەمان هەبێت کە هەرێمی کوردستانی عێراق و سنوورەکانی ڕۆژئاوای وڵات بتوانن سەقامگیری و ئارامی هەمیشەیی بەدەست بهێنن”. بێگومان تا چەند هەفتەیەک لەمەوبەر هێشتا هەندێک کردەوەی تیرۆریستی و پێکدادان لەو ناوچانە ڕوویدا و هەندێک زیانیش بە بنکە سنوورییەکانمان کەوت، بەڵام بە جێبەجێکردنی تەواوەتی بڕگەکانی ڕێککەوتنی ئەمنی، وردە وردە ئەو کردەوانە کەمدەبێتەوە.
جەختیشی کردەوە: “دوای تێپەڕبوونی زیاتر لە 45 ساڵ بەسەر سەرکەوتنی شۆڕشدا، شاهیدی ئەوە دەبین کە سەرکردەکانی ئەو گروپانە بە ئازادی لە ئەوروپا و ئەمریکادا دەجوڵێن و چاوپێکەوتن دەکەن و تەنانەت دان بە تاوانەکانیاندا دەگرن و بە شەرەف دەزانن”.
ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا وتی: بەڵگە و بەڵگەی زۆر هەیە کە پەیوەندییان بە تاوانەکانیانەوە هەیە و دەبێت ڕێکاری جددی بگیرێتەبەر بۆ دەستگیرکردن و ڕادەستکردنەوەیان، بە هاوکاری پۆلیسی نێودەوڵەتی و دەزگای دیپلۆماسی. ئەگەر بەڵگەی پێویست هەبێت ناتوانن لە یاسا ڕزگاریان بێت.
زارعی بە ئاماژەدان بە پرسی گەڕانەوەی هاووڵاتیانی ئێرانی کە ئەندامی گرووپە دژە شۆڕشگێڕەکان نین و دەستیان بە خوێنی خەڵک پەڵە پەڵە نەبووە، وتی: کۆماری ئیسلامی ئێران هەمیشە بە لێبوردن مامەڵەی لەگەڵ هاووڵاتیانی خۆی کردووە، ئێستاش ئەوانەی پێشینەی تاوانیان نییە و دەیانەوێت بگەڕێنەوە بۆ وڵات، دەتوانن لە ژێر پاراستنی مافی نەتەوەیی و هاووڵاتیبوونیان بگەڕێنەوە وڵات و ملکەچی لێبوردنی گشتی بکرێن.
ئاماژەی بەوەشکرد: زۆرێک لەو کەسانە لەژێر فشاری پڕوپاگەندە و هەڕەشەی سەرکردەی گروپە تیرۆریستییەکاندان. ئەوان پێیان وایە ئەگەر بگەڕێنەوە دادگایی دەکرێن، لە کاتێکدا ئەگەر پێشینەی تاوانیان نەبێت، یاسای کۆماری ئیسلامی پارێزگاری پێویستیان بۆ دابین دەکات.
زارعی جەختی لەوە کردەوە: ئەمڕۆ حکومەتەکانی ئێران و عێراق پێیان وایە کە ناوچە سنوورییە هاوبەشەکان بەتایبەتی لە هەرێمی کوردستان، نابێت بەر نائەمنی و قاچاخچێتی و دیاردەی وەک کۆلبه‌ری بکەوێت. ئەم ناوچانە تەنیا لە ڕێگەی هاوکاری دوولایەنەی ئەمنی و ئابووری و کولتوورییەوە دەتوانرێت یارمەتیان بدرێت بۆ بەدەستهێنانی گەشەسەندنی بەردەوام.
ئاماژەی بەوەشکرد: “دامەزراندنی بازاڕە سنوورییەکان و سەقامگیری لەسەر سنوورەکان نەک هەر ڕێگری لە بوونی گروپە چەکدار و ناسەقامگیرکەرەکان ناکات، بەڵکو دەتوانێت ژیانێکی شکۆمەندانە و سەقامگیر بۆ هاوڵاتیان لە هەردوو دیوی سنوورەکە دابین بکات”.
